Polski Związek Niewidomych

18 maja br. odbędzie się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Osoby z niepełnosprawnością i te, które najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat, chcące wziąć udział w wyborach mogą korzystać z szeregu uprawnień, m.in. głosować zarówno w lokalu wyborczym, jak i korespondencyjnie, oddać głos przez pełnomocnika, czy skorzystać z darmowego transportu. Poniżej przedstawiamy uprawnienia przysługujące osobom z niepełnosprawnościami.

Prawo do uzyskania informacji o wyborach

Wyborca z niepełnosprawnością oraz wyborca, który najpóźniej w dniu głosowania ukończy 60 lat, wpisany do rejestru wyborców w danej gminie ma prawo do uzyskiwania informacji o:

• terminie wyborów oraz godzinach głosowania,
• właściwym dla siebie okręgu wyborczym i obwodzie głosowania,
• lokalach obwodowych komisji wyborczych znajdujących się najbliżej jego miejsca zamieszkania, w tym o lokalach przystosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością,
• warunkach ujęcia wyborcy w spisie wyborców w obwodzie głosowania, w którym znajduje się lokal obwodowej komisji wyborczej dostosowany do potrzeb wyborców z niepełnosprawnością,
• warunkach bezpłatnego transportu do i z lokalu wyborczego,
• komitetach wyborczych biorących udział w wyborach oraz zarejestrowanych listach kandydatów i kandydatach,
• warunkach oraz formach głosowania.

Wszystkie te informacje są przekazywane wyborcy z niepełnosprawnością, na jego wniosek, przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) telefonicznie lub w drukowanych materiałach informacyjnych, w tym w formie elektronicznej. Złożony przez wyborcę wniosek powinien zawierać: nazwisko, imię (imiona) oraz adres stałego zamieszkania.

Informacje, o których mowa wyżej, są także udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej gminy oraz podawane do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie.

Prawo do głosowania korespondencyjnego

Głosować korespondencyjnie mogą wyborcy posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w tym także z orzeczeniem organu rentowego, a także wyborcy podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz ci, którzy, najpóźniej w dniu głosowania, ukończą 60 lat.

Głosować korespondencyjnie można tylko w kraju.

Zamiar głosowania korespondencyjnego należy zgłosić komisarzowi wyborczemu do 5 maja 2025 r. (włącznie).

W skład pakietu wyborczego, który doręczy przedstawiciel Poczty Polskiej wyłącznie do rąk własnych wyborcy, wchodzą: koperta zwrotna, karta do głosowania, koperta na kartę do głosowania, oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania, instrukcja głosowania korespondencyjnego i, ewentualnie, nakładka na kartę do głosowania sporządzona w alfabecie Braille’a, jeżeli wyborca niepełnosprawny zażądał jej przesłania.

Głosowanie przez pełnomocnika

Osoby posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w tym posiadający orzeczenie organu rentowego oraz osoby, które ukończą 60 lat najpóźniej w dniu głosowania, mają prawo do głosowania za pośrednictwem pełnomocnika. Jest to możliwe tylko na terenie kraju. Aby skorzystać z tego prawa, wyborca musi złożyć wniosek w urzędzie gminy (miasta), w której jest zarejestrowany.

Akt pełnomocnictwa sporządza się odrębnie przed kolejnymi turami wyborów: przed pierwszym głosowaniem (na tzw. I turę) oraz przed ponownym głosowaniem (na tzw. II turę), jeżeli będzie ono przeprowadzane.

Termin złożenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa na I turę upływa 9 maja 2025 r.

Istnieje możliwość cofnięcia pełnomocnictwa. Termin złożenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) takiego oświadczenia upływa 16 maja 2025 r. Po tym terminie oświadczenie takie można złożyć obwodowej komisji wyborczej w dniu głosowania, tj. 18 maja 2025 r., pod warunkiem, że pełnomocnik jeszcze nie oddał głosu.

Wybór lokalu wyborczego

Wyborca niepełnosprawny może głosować osobiście w lokalu wyborczym w obwodzie głosowania właściwym dla jego miejsca zamieszkania. Może także głosować w wybranym przez siebie lokalu wyborczym dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych. W tym celu powinien złożyć wniosek o zmianę miejsca głosowania.

Termin złożenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wniosku o zmianę miejsca głosowania rozpoczyna się 4 kwietnia 2025 r., a kończy 15 maja 2025 r.

Informacja o lokalach obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej gminy oraz w obwieszczeniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Wyszukiwarka obwodowych komisji wyborczych w pierwszym głosowaniu dostępna jest również na stronie: https://wybory.gov.pl/prezydent2025/pl/obwodowe/wyszukiwarka.

Nakładka na kartę do głosowania, sporządzona w alfabecie Braille’a

Wyborca niepełnosprawny może głosować przy użyciu nakładki na kartę do głosowania sporządzonej w alfabecie Braille’a. Obwodowa komisja wyborcza wraz z kartą do głosowania wydaje ją wyborcy na jego prośbę. Po oddaniu głosu należy ją zwrócić.

Pomoc innej osoby

Wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać w głosowaniu w lokalu wyborczym inna osoba, również niepełnoletnia. Pomoc ta ma wyłącznie charakter techniczny – nie może polegać na sugerowaniu wyborcy sposobu głosowania lub na głosowaniu w zastępstwie wyborcy.

Dopuszczalne jest, aby na życzenie wyborcy niepełnosprawnego, w pomieszczeniu za zasłoną przebywała osoba udzielająca pomocy. Nie mogą to być: członek komisji, mąż zaufania ani obserwator społeczny.

Na prośbę wyborcy niepełnosprawnego, komisja jest zobowiązana do przekazania ustnie treści obwieszczeń w zakresie informacji o komitetach wyborczych biorących udział w wyborach oraz o zarejestrowanych kandydatach.

Bezpłatny transport do lokalu wyborczego i transport powrotny

Wyborcy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w tym także posiadający orzeczenie organu rentowego oraz osoby, które ukończą 60 lat najpóźniej w dniu głosowania, mają prawo do bezpłatnego transportu do lokalu wyborczego i transportu powrotnego.

Transport zapewnia wójt (burmistrz, prezydent miasta) gminy, w której w dniu wyborów nie funkcjonuje gminny przewóz pasażerski. Wyborcy niepełnosprawnemu, którego stan zdrowia nie pozwala na samodzielną podróż, może towarzyszyć opiekun.

Termin zgłoszenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) zamiaru skorzystania z prawa do transportu do lokalu lub transportu powrotnego upływa 5 maja 2025 r.

Zgłoszenie wycofania potrzeby skorzystania z transportu należy złożyć wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) do 16 maja 2025 r. (włącznie).

Wyborcę, który zgłosił zamiar skorzystania z prawa transportu do lokalu, wójt (burmistrz, prezydent miasta) informuje o godzinie transportu do lokalu wyborczego, najpóźniej w trzecim dniu przed dniem głosowania.

Składanie wniosków i inne szczegółowe informacje

O dotrzymaniu terminu złożenia wskazanych wyżej wniosków i oświadczeń decyduje data ich otrzymania przez właściwy organ, a nie data nadania.

Szczegółowe informacje o uprawnieniach osób z niepełnosprawnościami i wnioski dotyczące pełnomocnictwa i zgłoszenia zamiaru głosowania korespondencyjnego umieszczono na stronie Państwowej Komisji Wyborczej:
https://wybory.gov.pl/prezydent2025/pl/pkw_aktualnosci/66684.