Wyroby medyczne wspierające narząd wzroku

Opracowanie Polskiego Związku Niewidomych Instytutu Tyflologicznego

Poniższe opracowanie przedstawia kategoryzację wyrobów, które uzupełniają i wspomagają działanie narządu wzroku u osób u których występuje ubytek widzenia obniżający ostrość wzroku i nie ulega on poprawie w skutek standardowej korekcji okularowej.

W większości przypadków osób słabowidzących jest możliwe zastosowane standardowych, produkowanych seryjnie środków pomocniczych optycznych. Natomiast w sytuacji pacjentów z dysfunkcją wzroku z dużymi wadami (powyżej +/-3 Dsph, +/-1Dcyl/ tj. myopia alta (wysoka krótkowzroczność), hypermetropia (nadwzroczność) czy aphakia (bezsoczewkowość) – gdzie niezbędne jest stosowanie korekcji – przyrządy optyczne muszą być wykonane na indywidualne zamówienie uwzględniające korekcję wzroku.

Ponadto w przypadku pacjentów z dużymi wadami wzroku – korekcja okularowa staje się swoistą protezą – np. pacjent z wysoką krótkowzrocznością ≥-10,0Dsph/ bez korekcji okularowej funkcjonuje jak osoba praktycznie niewidoma.

Zastosowanie specjalistycznych urządzeń wraz z procesem rehabilitacji prowadzi w znacznym stopniu do umożliwienia pacjentom samodzielnego życia jak również w wielu przypadkach kontynuowania pracy zawodowej.

Ze względu na specyfikę działania optyki – nie ma jednego, uniwersalnego przyrządu pomocniczego. Osoby słabowidzące wymagają zazwyczaj stosowania kilku rozwiązań w zależności od wykonywanych czynności – inne do czytania/ przyrząd można trzymać w ręce/, czy do pisania/ wymagane wolne ręce/, inny przyrząd do tv /okulary lornetkowe/, inny do odczytywania numeru ulicy, autobusu czy prezentacji na wykładzie /lunetki, monookulary/. Kryterium podstawowym doboru pomocy optycznych jest potrzeba pacjenta.

Słownik terminów

Lupa – przyrząd optyczny służący do bezpośredniej obserwacji drobnych blisko położonych przedmiotów, wykorzystujące powiększenie poprzez relatywny dystans, najczęściej trzymana w ręku.

Okulary lupowe pryzmatyczne – szkła powiększające w oprawie okularowej wykorzystujące pryzmaty wspierające konwergencję pacjenta i tym samym umożliwiające pacjentowi czytanie obuoczne, pisanie oraz wykonywanie czynności do których potrzebne są obie ręce (szycie, przygotowywanie posiłków, obsługa telefonu itp.)

Okulary lupowe (hiperokulary) – jednooczne szkła powiększające dla pacjentów, którym okulary lupowe pryzmatyczne są niewystarczające ze względu na słaby visus, powiększenie od 4 do 12 razy.

Okulary lornetkowe – system optyczny składający się z min. 2 soczewek montowany w oprawie okularowej umożliwiający obserwację w zakresie od kilkudziesięciu centymetrów do kilkunastu metrów pozwalający na widzenie obuoczne.

Monokular – system powiększający w formie lunety umożliwiający obserwację od nieskończoności do kilkudziesięciu centymetrów, służący do odczytywania nazw ulic, instytucji, nr budynków czy z tablicy w klasie i na wykładach, wspomaga orientowanie się w przestrzeni.

Filtry terapeutyczne odcinające (krawędziowe) – filtry eliminujące określone zakresy fal światła widzialnego od 450 do 585nm mające na celu podniesienie kontrastu widzenia jak również umożliwiające funkcjonowanie osobom ze światłowstrętem. Stosowane w spowalnianiu procesu chorobowego (odcięcie światła niebieskiego) u chorych z AMD. Niestosowanie filtrów przyczynia się do zmiany postaci suchego AMD w postać wysiękową.

Lupa elektroniczna – przenośne urządzenie elektroniczne wyposażone w kamerę i ekran wykorzystujące metodę powiększenia poprzez relatywny rozmiar oraz poprawę kontrastu do 70% do czytania dla osób słabowidzących które wymagają większego powiększenia niż 6 razy.

L.p.	Grupa	Nazwa wyrobu medycznego	Opis produktu i jego funkcje	Wskazania medyczne
1.	Soczewki korekcyjne	? +/-10 dorośli ? +/- 5 dzieci	Dla osób z wysokimi wadami wzroku – korekcja okularowa staje się protezą	Poprawa widzenia i samodzielne funkcjonowanie
2.	LUPY	Lupy zwykłe	Lupy służą do uzyskiwania powiększenia siatkówkowego, umożliwiającego widzenie z bliskiej odległości.Używane są przede wszystkim do pisania i czytania.	Osoby niedowidzące z powodu chorób siatkówki lub nerwu wzrokowego oraz osoby niedowidzące , gdy ostrość wzroku do dali po korekcji w lepszym oku nie przekracza V 0,5
2.	LUPY	Lupy podświetlane światłem LED i lupy typu „kamień”	Podświetlenie LED stosowane w różnych temperaturach barwy uniezależnia pacjenta od zewnętrznych źródeł światła (lub zewnętrznych warunków oświetleniowych.
3.	OKULARY LUPOWE	Okulary lupowe pryzmatyczne „seryjne”	Okulary umożliwiające pacjentom obserwacje obuoczną do bliży (czytanie, pisanie, czynności manualne). Pozostawiają pacjentowi wolne ręce.	Osoby z wadą wzroku lub astygmatyzmem gdy ostrość wzroku po korekcji w lepszym oku nie przekracza V 0,5
		Okulary lupowe pryzmatyczne „indywidualne”		Osoby z wadą wzroku lub astygmatyzmem jeśli okulary lupowe produkowane seryjnie nie poprawiają
		Okulary lupowe „hiperokulary”	Okulary umożliwiające widzenie jednooczne widzenie do bliży pacjentom, dla których okulary lupowe pryzmatyczne są zbyt słabe.	Osoby potrzebujące powiększenia ? 4razy
4.	OKULARY LORNETKOWE	Okulary lornetkowe do dali „seryjne”	Gotowy system powiększający z regulacją ostrości. Najczęściej używane do średniego dystansu (oglądanie TV, wykłady, plenery, teatr, koncerty, itp.).	Poprawa funkcjonalna widzenia na odległość
		Okulary lornetkowe do bliży „seryjne”	Gotowy system powiększający z regulacją ostrości. Pozwala na prace z odległości ok. 10-50 cm (majsterkowanie, komputer, czytanie, itp.)	Poprawa funkcjonalna widzenia do bliży
		Okulary lornetkowe „indywidualne”	System powiększający z regulacją ostrości uwzględniający wadę wzroku pacjenta. Najczęściej używane do średniego dystansu (oglądanie TV, wykłady, plenery, teatr, koncerty, itp.) lub z odległości ok. 10-50 cm (majsterkowanie, komputer, czytanie, itp.).	Osoby z wadą wzroku i/lub astygmatyzmem
5.	MONOKULAR	Luneta do dali	System lunetowy Keplera – używany najczęściej w przestrzeni otwartej (szyldy, nazwy ulic, numery domów, autobusów, rozkłady jazdy, itp.).	Poprawa funkcjonalna widzenia na odległość
5.	MONOKULAR	Monokular aplanatyczny do bliży	System powiększający umożliwiający czytanie osobom z widzeniem obwodowym i/lub astygmatyzmem.	Poprawa funkcjonalna widzenia do bliży
6.	FILTRY TERAPEUTYCZNE (odcinające)	Filtry 450 – 585nm	Okulary z soczewkami wyposażonymi w filtr w 100% absorbujący światło widzialne w określonym zakresie powodującym zakłócenia widzenia. W zależności od rodzaju schorzenia i użytego filtru można uzyskać poprawę kontrastowego u pacjentów z AMD jak również umożliwić normalne funkcjonowanie osobom ze światłowstrętem. Filtry znajdują zastosowanie w każdym schorzeniu siatkówki oraz przy zaćmie.	Osoby z silnym światłowstrętem, zaburzeniami adaptacji do zmiennych warunków oświetleniowych.
7.	POMOCE ELEKTRONICZNE	Lupy elektroniczne	Lupa elektroniczna za pomocą kamery wyświetla powiększony obraz na swoim ekranie. Sposób ten umożliwia czytanie w ergonomicznej odległości. Regulowane powiększenie pozwala na wszechstronne wykorzystanie do czytania i oglądania.Lupy przeznaczone w szczególności dla osób o niskiej ostrości wzroku korzystających z powiększeń o dużych mocach (powyżej 6x).	Osoby z ubytkiem widzenia wymagającym ponad 6-krotnego powiększenia.

Polski Związek Niewidomych

Treść artykułu