Polski Związek Niewidomych

25 października, czyli w szóstą rocznicę ratyfikacji Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami tradycyjnie w siedzibie Uniwersytetu SWPS odbył się IV Kongres Osób z Niepełnosprawnościami. Hasło przewodnie tegorocznej edycji brzmiało: „Za niezależnym życiem”. W trakcie Kongresu nawiązywano do wiosennego protestu rodziców osób z niepełnosprawnościami.

Wydarzenie otworzył i prowadził Krzysztof Kotyniewicz, Prezes Polskiego Związku Głuchych, a współprowadzącą była Justyna Kucińska z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego. W słowie wstępnym Kotyniewicz przypomniał, jak wiele zmian dotyczących osób z niepełnosprawnościami miało miejsce w ostatnim roku: podwyższenie renty socjalnej, uchwalenie ustawy o funduszu solidarnościowym osób najlepiej zarabiających na rzecz osób z niepełnosprawnościami, a także rozpoczęcie wdrażania programu Dostępność Plus. Oczywiście wiele jest jeszcze do zrobienia, co podkreślił w swoim wystąpieniu Jonas Ruskus z Komitetu ONZ, który omówił niedawno przyjęte rekomendacje dla Polski przy wdrażaniu postanowień Konwencji. Jako główne problemy wymienił niewystarczające działania na rzecz deinstytucjonalizacji opieki zdrowotnej, fakt, że ogromna liczba osób jest ubezwłasnowolniona i przebywa w instytucjach, brak dostępu do informacji. Zwrócił uwagę na prawa kobiet z niepełnosprawnościami, które dziś nie są chronione ani wspierane. Z opinią przedstawiciela ONZ zgodził się gość specjalny, Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar. Podkreślił, że sytuacja osób z niepełnosprawnościami jest najtrudniejsza w małych miejscowościach, a w szczególności na obszarach wiejskich. Zdaniem Bodnara należy wprowadzić rozwiązania systemowe gwarantujące wsparcie osobom niepełnosprawnym, które ukończą 25 rok życia.

Tytuły Ambasadora Konwencji
Organizatorzy Kongresu uhonorowali kilka osób tytułem Ambasadora Konwencji. Pośmiertnie: Bartoszowi Mioduszewskiemu z fundacji Aktywizacja oraz Piotrowi Pawłowskiemu, twórcy Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji. Radio TOK FM zostało nagrodzone za programy promujące osoby z niepełnosprawnościami. Wyróżnienie otrzymali również m.in. Agnieszka Kwolek, dr Joanna Ławicka, Jakub Hartwich i Adrian Glinka za działania na rzecz poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami.

Sesja główna poświęcona reprezentacji środowiska 
W sesji głównej udział wzięła m.in. prezes Zarządu Głównego PZN Anna Woźniak-Szymańska. Jej zdaniem prawa i interesy osób z różnymi dysfunkcjami powinna reprezentować silna, profesjonalna organizacja posiadająca stały budżet na zatrudnienie odpowiedniej kadry pracowników, co zapewniłoby ciągłość w działaniu. „Od lat jesteśmy dla siebie konkurencją, aplikujemy o te same pieniądze. Bardzo trudno o współpracę, bo każdy martwi się o to, by jego organizacja istniała”, podkreśliła Prezes PZN.

Zdaniem Anny Woźniak-Szymańskiej „w celu zaspokajania potrzeb naszego środowiska kluczowym zagadnieniem jest wypracowanie standardów rehabilitacji dla każdej dysfunkcji, których nie będzie można zaniżać”. Podkreśliła, że jeśli nie wypracujemy takich norm prawnych, to system wsparcia dalej będzie się opierał o projekty, akcje czy wydarzenia – tak jak dzisiaj pracuje się w organizacjach. Jej zdaniem bardzo cenne są inicjatywy lokalne organizacji i osób, natomiast aby znacząco poprawić współpracę z przedstawicielami administracji publicznej, niezbędna jest organizacja parasolowa potrafiąca współpracować ze stowarzyszeniami i fundacjami w celu wypracowywania stanowiska i konsensusu dla środowiska. Warto małymi krokami dążyć do takiego celu.
Nie wszyscy goście zaproszeni do panelu byli tego samego zdania, że warto tworzyć organizacje parasolowe łączące organizacje – zdania były podzielone.

Marek Plura: mamy prawo do reprezentacji!
Tematem reprezentacji osób z niepełnosprawnością żywo zainteresowany jest także poruszający się na wózku europoseł Marek Plura, który od początku swojej działalności politycznej stara się, by głos osób z niepełnosprawnością był słyszalny – choćby w formie odbywającego się w zeszłym roku Parlamentu Osób z Niepełnosprawnościami w Brukseli „Przez lata nie było wyraźnej reprezentacji osób niepełnosprawnych. Dzisiaj uważam, że ona istnieje i narasta – tak samo, jak gotowość do podejmowania odpowiedzialności za nasze wspólne życie”, mówił europoseł. Zdaniem Marka Plury warto zrzeszać się w organizacje parasolowe, bo wtedy można działać skutecznie, warto dbać o aktywne, prężne organizacje związkowe, które walczą o prawa obywatelskie, prawa człowieka, o lepszą jakość życia osób z niepełnosprawnościami.

Marek Plura podkreślił, że najbardziej brakuje reprezentacji osób z niepełnosprawnościami opartej na zapisie ustawowym. Tak, jak ma to miejsce w większości krajów Unii Europejskiej.

„To, że mamy prawo do takiej reprezentacji, opiera się nie tylko na Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, ale też na przyjętej 20 lat temu przez polski Sejm Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych. Jeden z jej pierwszych zapisów mówi o tym, że osoby niepełnosprawne mają prawo do demokratycznej reprezentacji. Ten zapis nigdy nie wszedł w życie”, podkreślił europoseł.

Zwrócił uwagę, że obecnie funkcjonujące Rady osób z niepełnosprawnościami, działające m.in. w samorządach, to tylko ciała doradcze i są to grupy osób dobrane przez przedstawicieli władzy wykonawczej, które łatwo zmanipulować.

Zdaniem europosła Rady osób z niepełnosprawnościami powinny być na wszystkich poziomach, jak dotychczas, ale niezależnych od władzy wykonawczej. Konieczne jest zabezpieczenie środków budżetowych na działanie takich gremiów, tak jak ma to miejsce w krajach Unii.

Poseł Plura zadeklarował, że na początku 2019 roku zaprosi chętnych na spotkanie z przedstawicielami Rad osób z niepełnosprawnością z krajów Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej, która w przyszłym roku zaczyna konsultacje nowego programu finansowego.

„Niestety, mam przekaz, że Polsce trudno jest konsultować ten program – nie da się skontaktować z przedstawicielami Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych ani żadną inną grupą, którą można by uznać za reprezentatywną”, stwierdził polityk.
Uczestnicy wzięli udział w siedmiu panelach tematycznych, na których wypracowywali główne postulaty Kongresu:

• Równość Szans i niedyskryminacja,
• Orzecznictwo i świadczenia rentowe,
• Niezależne życie,
• Edukacja,
• Praca i zatrudnienie,
• Dostępność,
• Self-adwokatura.

Na sesji podsumowującej przedstawiciele wyżej wymienionych grup prezentowali swoje postulaty, dotyczące np. poprawy sytuacji kobiet z niepełnosprawnością, działań na rzecz obrony praw osób z niepełnosprawnościami, poprawy sytuacji na rynku pracy i uwzględnienia potrzeb osób głuchych. Postulowano też rozszerzenie grupy osób uprawnionych do świadczeń rentowych, zmianę stosowanej terminologii z pomijaniem stygmatyzujących określeń czy też zwiększenie dostępności do usług i dostępności Internetu.

Uczestnicy przyjęli również końcową deklarację Kongresu, w której zawarte są główne wnioski z dyskusji. Dokument ten publikujemy poniżej, a jego treść zostanie przekazana uczestnikom spotkania oraz politykom.

Deklaracja IV Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami
My, uczestniczki i uczestnicy IV Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami reprezentującego wiele osób z niepełnosprawnościami, osób ich wspierających i organizacji działających na ich rzecz – żądamy pilnego i skutecznego wdrożenia przez Polskę rekomendacji Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami oraz związanych z nimi postulatów Konwentów Regionalnych oraz Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami:
Wdrożenie mechanizmu, który umożliwi świadczenie usług asystenckich i przerwy wytchnieniowej w ramach Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych.
Wprowadzenie definicji dyskryminacji krzyżowej do przepisów prawa.
Uwzględnienie przez system orzecznictwa potrzeb w zakresie rodzaju i intensywności wsparcia – zamiast stopni niepełnosprawności.
Zapewnienie Centrów Wsparcia Edukacji dla uczniów z niepełnosprawnościami, nauczycieli, kadry zarządzającej i rodziców dzieci z niepełnosprawnościami.
Likwidacja pułapki świadczeniowej.
Certyfikacja dostępności przez wyspecjalizowane podmioty z udziałem osób z niepełnosprawnościami.
Wprowadzenie modelu wspieranego podejmowania decyzji i likwidacja ubezwłasnowolnienia.