Ustawa o radiofonii i telewizji

Dnia 9 stycznia 2018 roku odbyło się posiedzenie podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia senackiego projektu ustawy o radiofonii i telewizji. W spotkaniu tym uczestniczyli posłowie, przedstawiciele Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, TVP oraz bardzo liczna reprezentacja organizacji pozarządowych Polskiego Związku Głuchych, Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym, Fundacji Widzialni, Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego, Polskiej Fundacji Osób Słabosłyszących. Uczestniczyłam także w tym posiedzeniu.

Projekt miał wejść w życie w styczniu 2018 roku. Tak się niestety nie stanie. W czasie dyskusji strona parlamentarna i rządowa podkreślała potrzebę stopniowego wprowadzania różnych zmian, przeprowadzenia wielu analiz i dokonania opracowań dokumentów przed wprowadzeniem ustawy.

Wszyscy przedstawiciele organizacji pozarządowych zabierając głos wyrazili swoje oburzenie tym, że wprowadzanie zmian tak długo trwa, konsultacje są od 2014 roku. Poza tym zgłaszane przez organizacje propozycje zmian w ustawie nie są uwzględniane. Kończąc spotkanie przewodnicząca podkomisji zapewniła, ze wszystkie uwagi będą przeanalizowane, poinformowała, ze poprosi także o opinię telewizję kablową i komercyjne. Ma nadzieję, że ustawa wejdzie w życie w 2019 roku.

Polski Związek Niewidomych już w lutym 2017 roku zgłosił uwagi do projektu ustawy. Nasze uwagi pokrywały się z uwagami pozostałych organizacji. Przedstawiciele organizacji podkreślali, że już na poziomie sformułowań widać niezrozumienie. W projekcie mówi się o udogodnieniach dla osób niepełnosprawnych w postaci audiodeskrypcji, napisów dla osób niesłyszących oraz tłumaczeń na język migowy, tymczasem są to po prostu usługi dostępowe, które osobom niepełnosprawnym po prostu z racji ich niepełnosprawności się należą.

Poniżej zamieszczam propozycje zmian do ustawy zgłaszane przez PZN, których celem jest realne zwiększenie dostępności programów audiowizualnych dla osób niewidomych.

Bardzo pozytywnie oceniamy propozycję nałożenia, na nadawców programów telewizyjnych, obowiązku zapewnienia dostępności audycji dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji wzroku oraz dysfunkcji słuchu, tak, aby co najmniej 50% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży posiadało takie udogodnienia. Ponadto uważamy, że z 50% kwartalnego czasu powinno wyłączyć się także powtórki audycji audiowizualnych.
Uważamy, iż art. 18a ustawy powinien jasno precyzować , iż obowiązek emitowania 50% programów telewizyjnych dostępnych dla osób niepełnosprawnych dotyczy osobno każdego udogodnienia – audiodeskrypcji, napisów dla osób niesłyszących oraz tłumaczeń na język migowy. Obecne 10% audycji dostępnych dla osób niesłyszących i niewidomych jest dzielone między wymienione udogodnienia. Dotychczasowa praktyka pokazuje, iż wskutek nieprecyzyjnych regulacji, produkcji telewizyjnych z audiodeskrypcją jest zdecydowanie mniej niż na przykład z napisami dla osób niesłyszących.
Należy także wprowadzić regulacje, które zagwarantują obecność dostępnych audycji w godzinach 5.00 – 23.00. Pozwoli to na uniknięcie sytuacji, w których programy z udogodnieniami emitowane są w godzinach nocnych. Ponadto programy nadawane w formatach dostępnych dla osób niepełnosprawnych powinny obejmować przynajmniej jeden serwis informacyjny dziennie.
Stanowczo protestujemy przeciwko propozycji zakładającej usunięcie z Art. 4 ustawy definicji audiodeskrypcji. W uzasadnieniu omawianej nowelizacji czytamy, że definicję audiodeskrypcji należy usunąć, aby nie faworyzować tej formy udostępniania audycji audiowizualnych. Autorzy projektu nie przytaczają żadnych danych, które potwierdzałyby ten pogląd. Zamiast definicji audiodeskrypcji proponują wprowadzenie ogólnego pojęcia “Udogodnienia dla osób niepełnosprawnych”.
Naszym zdaniem konieczne jest zdefiniowanie wszystkich form udogodnień dla osób niepełnosprawnych na gruncie ustawy.
Ponadto postulujemy, aby w ustawie nałożono na nadawców obowiązek informowania o programach wzbogaconych o wspomniane udogodnienie. Taka informacja powinna pojawiać się w zapowiedziach programu, bezpośrednio przed jego emisją oraz na stronie nadawcy. Powinna także być precyzyjna informacja o sposobie uruchomienia możliwości korzystania z udogodnień. Często osoby z problemami wzroku mają problem z samodzielnym uruchomieniem audiodeskrypcji.
Naszym zdaniem, okres pięciu lat na zwiększenie z 10% do 50% programów dostępnych dla osób niepełnosprawnych jest zbyt długi. Wskaźnik, o którym mówi projekt ustawy powinien zostać osiągnięty w 2020 roku.
Postulujemy także, aby w projekcie ustawy nałożyć na podmioty dostarczające audiowizualne usługi medialne na żądanie, obowiązek:
- zapewnienia dostępności dostarczanych audycji dla osób niepełnosprawnych do 2020 roku a nie jak jest zapisane w projekcie ustawy “stopniowo zapewniać dostępność”,
- zapewnienia możliwości uruchamiania treści dostępnych poprzez dostępne serwisy i aplikacje mobilne.
Obecnie często zdarza się, że osoby niewidome nie mogą korzystać z treści na żądanie, ponieważ witryna internetowa nadawcy lub aplikacja mobilna jest niedostępna dla użytkowników z dysfunkcją wzroku.
Postulujemy wprowadzenie sankcji finansowych w przypadku nie przestrzegania przepisów dotyczących udostępniania treści audiowizualnych dla osób niewidomych i niesłyszących.