Polski Związek Niewidomych

Pod koniec maja br. odbyła się konferencja podsumowująca projekt pt. „Technologia opracowania tyflomap zabytkowych założeń parkowych”. Projekt realizowali naukowcy z Wojskowej Akademii Technicznej, współpracował z nimi również Polski Związek Niewidomych. Efektem przedsięwzięcia było stworzenie tyflomap z audiodeskrypcją pięciu zabytkowych ogrodów zlokalizowanych w różnych regionach Polski.

Projekt zakładał opracowanie i pilotażowe wdrożenie technologii wytwarzania tyflomap zabytkowych parków, zwiększając w ten sposób dostępność oferty turystycznej dla osób niewidomych i słabowidzących. Przedsięwzięcie było realizowane w ramach konkursu „Rzeczy są dla ludzi” finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Rządowego Programu „Dostępność Plus”.

− Opracowaliśmy tyflomapy zabytkowych parków w taki sposób, aby za ich pomocą przekazać unikalne walory kulturowe założeń parkowych, jako kompozycji obejmującej znaczny teren i zawierającej układ określonych elementów przyrody i architektury, zestawionych ze sobą w taki sposób, aby tworzyły harmonijną całość – mówiła w trakcie konferencji dr hab. inż. Albina Mościcka, kierownik projektu.

− Osoby niewidome chcą wiedzieć, co widać, co jest przedstawione na obrazku, na mapie. Chcą mieć bezpośredni fizyczny kontakt z dziełem. Najpierw wybierają oni informację sensoryczną, a potem opis cech wizualnych – tłumaczyła Emilia Śmiechowska-Petrovskij z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

W projekcie zaproponowano nowe podejście do opracowywania tyflomap parków: zamiast map służących poruszaniu się do nawigacji po parku stworzono mapy pokazujące styl parku, który decyduje o jego pięknie i unikalności. Opracowano mapy parków w stylach: barokowym, renesansowym, angielskim, romantycznym i japońskim. Naukowcy stworzyli tyflomapy: ogrodów tarasowych w Książu, ogrodu barokowego w Wilanowie, ogrodu japońskiego we Wrocławiu, parku angielskiego w Krasiczynie i parku romantycznego w Arkadii. Mapy zawierają również kod QR i NFC – po przyłożeniu do nich smartfonu, można odsłuchać audiodeskrypcji mapy oraz ciekawostek dotyczących danego ogrodu.

Celem projektu było wypracowanie zasad doboru i generalizacji treści tyflomap parków, opracowanie autorskiego zestawu znaków dotykowych i graficznych oraz zasad redakcji, a także sposobu przygotowywania i wydruku tyflomap z wykorzystaniem nowoczesnych niskokosztowych technik druku.

Z naukowcami z Wojskowej Akademii Technicznej współpracowali specjaliści z Polskiego Związku Niewidomych. W trakcie konferencji prof. Albina Mościcka dziękowała Grażynie Wuls i Elżbiecie Oleksiak z Polskiego Związku Niewidomych za wsparcie w realizacji projektu i pomoc w przeprowadzaniu testów z osobami z dysfunkcjami wzroku.

− Jako Polski Związek Niewidomych zrekrutowaliśmy 50 osób niewidomych i słabowidzących w wieku od 15 do 65 lat o różnym poziomie doświadczenia wynikającego z korzystania z tyflomap oraz znajomości pisma brajla. Następnie Wojskowa Akademia Techniczna wybrała 20 beneficjentów, którzy uczestniczyli w 6 sesjach badawczych i 5 konsultacjach na przestrzeni ostatnich 2 lat. Sesje badawcze organizowane były w naszej siedzibie przy ul. Konwiktorskiej 9 w Warszawie – powiedziała Grażyna Wuls z Centrum Rehabilitacji w Instytucie Tyflologicznym PZN.

Elżbieta Oleksiak, kierownik Centrum Rehabilitacji w Instytucie Tyflologicznym PZN, przedstawiła w czasie spotkania prezentację. Tematem wystąpienia były „Tyflograficzne doświadczenia Polskiego Związku Niewidomych”.

− Polski Związek Niewidomych zainteresował się sprawą map tyflograficznych na początku lat 80., a bezpośrednią inspiracją była międzynarodowa konferencja kartograficzna zorganizowana w 1982 r., na której przedstawiciele związku podnieśli problem map dla osób niewidomych i słabowidzących. Już w 1983 r. PZN zorganizował podobną krajową konferencję w Warszawie, a po niej Główny Urząd Geodezji i Kartografii wspólnie z PZN powołał zespół Konsultacyjny ds. Opracowania Map dla Niewidomych i Słabowidzących. Następnie GUGiK zlecił prowadzenie prac w celu stworzenia map Państwowemu Przedsiębiorstwu Wydawnictw Kartograficznych przy stałym udziale powołanego zespołu. Prace te były finansowane przez GUGiK – opowiadała Elżbieta Oleksiak.

Ekspertka mówiła również o tym, że istnieje potrzeba wypracowania szczegółowych standardów dostępności tyflografik i planów tyflograficznych. W tym celu konieczne jest wykonanie prac badawczych, powołanie zespołu specjalistów i odbiorców tyflografik oraz planów tyflograficznych, a następnie wypracowanie i przyjęcie jednolitych rozwiązań.

Projekt prowadzony był na Wydziale Inżynierii Lądowej i Geodezji WAT we współpracy ze specjalistami z zakresu tyflopedagogiki z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz ekspertami ds. zabytkowych założeń parkowych z Państwowej Uczelni im. Stefana Batorego w Skierniewicach. W ramach projektu współpracował również PZN.

Joanna Rodzewicz/Centrum Komunikacji PZN