Świat osób niewidomych od kuchni
Niedawno do księgozbioru tekstu cyfrowego Serwisu Wypożyczeń On-line DZdN dołączyła książka niezwykła pod względem treści i formy. To „Świat po omacku. Etnograficzne studium (nie)widzenia i (nie)sprawności” Kamila Pietrowiaka, publikacja opisująca życie osób niewidomych, szczególnie od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa.
W treść wprowadza poniższa informacja z okładki, a forma to plik tekstowy o jakości więcej niż wydawniczej, gdyż zawiera m.in. opisy elementów graficznych, tekstowe oznaczenia cytatów i początków stron, oraz przypisów… Przysłowiową wisienką na torcie jest zaproszenie do lektury od autora, przygotowane specjalnie dla czytelników DZdN, a umieszczone pod informacją z okładki.
Informacja o książce (z okładki):
Książka stanowi wielostronny opis życia osób niewidomych, w tym w szczególności niewidzących od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa. Autor przybliża specyficzne doświadczenia, możliwości i ograniczenia przedstawicieli tej grupy, a także ogólniejsze kulturowe i społeczne uwarunkowania ich codzienności.
Celem monografii jest odpowiedź na następujące pytania: Jak osoby niewidzące od urodzenia uczą się przypisanej im roli „nienormalnych” i „niepełnosprawnych”? Jaki wpływ na życie uczestników badań miał długoletni pobyt w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych? Jak osoby, które nie znają lub nie pamiętają wrażeń wzrokowych, odnajdują się w ramach ogólnie pojętej kultury wizualnej? W jakim stopniu i jakimi sposobami dostosowują się do norm i nakazów dotyczących dziedziny wyglądu? Jak radzą sobie z praktycznymi ograniczeniami, które wynikają bezpośrednio z braku zmysłu wzroku?
Podstawą prezentowanych rozważań są badania etnograficzne prowadzone w latach 2011-2017. Ich uczestnikami były 22 osoby niewidzące w wieku od 18 do 42 lat. W tym okresie autor nawiązał również liczne kontakty z innymi osobami niewidomymi, ociemniałymi i niedowidzącymi, ich znajomymi i członkami rodzin, a także pracownikami instytucji i organizacji działających na rzecz tej grupy.
Badania stanowią również próbę realizacji i weryfikacji założeń etnografii opartej na współpracy (collaborative ethnography). Jednym z wyrazów pogłębionej współpracy z uczestnikami są ich komentarze dotyczące poszczególnych rozdziałów książki, które zostały zamieszczone na końcu każdej części.
Kilka słów od Autora:
Drodzy Czytelnicy DZDN,
serdecznie zapraszam do lektury książki „Świat po omacku. Etnograficzne studium (nie)widzenia i (nie)sprawności”, która właśnie ukazała się w serii Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, wydawanej przez Wydawnictwo Naukowe UMK. Praca jest oparta na moich kilkuletnich badaniach wśród osób niewidomych, przede wszystkim zaś niewidzących od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa. Nie wyobrażałem sobie, aby publikacja ukazała się jedynie w wersji papierowej i jako taka była niedostępna dla niewidzących czytelników.
Na szczęście Wydawnictwo w pełni zrozumiało tę potrzebę i umożliwiło mi przygotowanie pracy w pliku txt oraz udostępnienie jej w zbiorach Biblioteki. Opracowując wersję dla niewidzących czytelników, postawiłem sobie dwa cele. Po pierwsze chciałem, aby lektura pracy była możliwie płynna i nie rodziła niepotrzebnych wątpliwości. Z tego powodu zdecydowałem się na przerzucenie przypisów dolnych na koniec tekstu, a także jasne oznaczenie cytatów zarówno prac innych autorów, jak również wypowiedzi bohaterów książki. Po drugie, zależało mi na tym, aby publikacja była łatwa w użyciu w kontekście naukowym, stąd też postanowiłem wyraźnie zaznaczyć początek poszczególnych stron, zgodnie z układem wersji papierowej.
Choć książka była pisana w znacznym stopniu z myślą o „odczarowaniu” przekonań i wyobrażeń „widzących” na temat osób niewidomych, wierzę, że jej treść może zaciekawić także Państwa. Jeśli ktoś z Państwa nie jest przyzwyczajony do lektury prac naukowych, proszę się nie zrażać. Charakter teoretyczny mają jedynie rozdziały wprowadzające do każdej części analitycznej. Zdecydowana większość pracy to prezentacja zebranych materiałów, w tym głównie opowieści uczestników badań.
Będę bardzo wdzięczny za wszelkie uwagi, oceny i komentarze, które można przesyłać na adres: kamil.pietrowiak@gmail.com
Życzę owocnej lektury!
Z serdecznymi pozdrowieniami,
Kamil Pietrowiak
