Polski Związek Niewidomych

Aktualizacja niniejszego materiału: 24.02.2023 r.

Prawo do renty socjalnej przysługuje:

1. Osobom posiadającym obywatelstwo polskie zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Cudzoziemcom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie
   zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy albo ochrony uzupełniającej;

3. Cudzoziemcom posiadającym kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy;
4. mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin, posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1. przed ukończeniem 18 roku życia,
2. w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia,
3. w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia powyższe warunki, przysługuje:

1. renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała,
2. renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Renta socjalna okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Renta socjalna wynosi 100% najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Od 1 marca 2023 r. kwota niniejszego świadczenia wynosi 1588,44 złotych brutto – 1445 złotych netto..

Postępowanie w sprawie przyznania renty socjalnej wszczyna się na podstawie wniosku:

• osoby ubiegającej się o rentę socjalną lub przedstawiciela ustawowego tej osoby,
• innej osoby albo kierownika ośrodka pomocy społecznej, działających za zgodą wyżej wymienionych osób.

Wniosek ten należy kierować do jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o rentę socjalną. Jednostka ta wydaje decyzję w sprawie przyznania renty i wypłaca to świadczenie.

Renta socjalna jest opodatkowana i ubruttowiona, co oznacza, że potrąca się od niej składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Renta socjalna nie przysługuje osobie będącej właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej w rozumieniu Kodeksu cywilnego o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych. Osobie będącej współwłaścicielem nieruchomości rolnej nie przysługuje renta, jeśli udział tej osoby przekracza 5 ha przeliczeniowych. Renta socjalna nie przysługuje także osobie uprawnionej do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej lub pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych, renty strukturalnej, a także osobie uprawnionej do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego. Jedynym świadczeniem, które można łączyć z rentą socjalną jest renta rodzinna (chyba że wysokość tej ostatniej przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy).

Renta socjalna zostaje zawieszona w całości po przekroczeniu kwoty 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku przekroczenia kwoty 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, renta socjalna będzie zawieszona częściowo. Jest ona pomniejszona o wartość, o jaką nastąpiło przekroczenie nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia.

Wspomniane przychody osiąga się z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za taką działalność uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności gospodarczej.

Zawieszenie prawa do renty socjalnej następuje ponadto w razie osiągania innego przychodu, między innymi: z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

O osiąganiu przychodu uzasadniającego zawieszenie renty socjalnej uprawniony jest zobowiązany powiadomić organ wypłacający to świadczenie.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 240 ze zm.).