Polski Związek Niewidomych

• Połowa XIX wieku – pierwsze próby organizowania się niewidomych. W Warszawie powstaje Stowarzyszenie Niewidomych Muzyków, które przetrwa aż do wybuchu II wojny światowej.
• Rok 1910-1911 – hrabianka Róża Czacka powołuje Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi prowadzące do dnia dzisiejszego placówkę szkoleniowo-wychowawczą dla dzieci i młodzieży niewidomej w podwarszawskich Laskach.
• Rok 1923 – w Warszawie rozpoczyna działalność Zjednoczenie Pracowników Niewidomych RP – jeden z kilku regionalnych związków cywilnych niewidomych. Inne powstałe w latach 1920-1926 działały m.in. na Górnym Śląsku, w Bydgoszczy i w Łodzi. W okresie międzywojennym istniał także ogólnokrajowy Związek Ociemniałych Żołnierzy kierowany przez mjr. Edwina Wagnera, posła na Sejm II RP.
• Rok 1945 – pierwsze próby odradzania się ruchu niewidomych po zakończeniu II wojny światowej: w Warszawie powstaje Związek Zawodowy Pracowników Niewidomych, w Łodzi – Związek Niewidomych Miasta Łodzi. Działalność wznawiają także: Związek Niewidomych w Bydgoszczy oraz Stowarzyszenie Niewidomych Województwa Śląsko-Dąbrowskiego w Chorzowie.
• Rok 1946 – zjazd zjednoczeniowy w Chorzowie. Z połączenia regionalnych stowarzyszeń niewidomych powstaje Związek Pracowników Niewidomych Rzeczpospolitej Polskiej, organizacja o charakterze federacyjnym pod przewodnictwem dr. Włodzimierza Dolańskiego, która za swoje najważniejsze zadanie uznała zatrudnianie osób niewidomych.
• Rok 1948 – powstaje miesięcznik „Pochodnia” wydawany w brajlu. Ukazują się pierwsze książki i podręczniki dla osób niewidomych. W późniejszych latach PZN zaczął wydawać także inne czasopisma przeznaczone m.in. dla dzieci i młodzieży. Brajlowska drukarnia mieściła się początkowo w Gdańsku.
• Rok 1951 (czerwiec) – zjazd zjednoczeniowy, na którym dochodzi do połączenia dwóch odrębnych stowarzyszeń Związku Pracowników Niewidomych RP i Związku Ociemniałych Żołnierzy w nową ogólnopolską organizację pod nazwą Polski Związek Niewidomych. Na jej czele stanął mjr Leon Wrzosek. Zgodnie ze statutem członkiem Związku mogła zostać każda osoba legitymująca się inwalidztwem pierwszej lub drugiej grupy z tytułu utraty wzroku. Dzieci do lat osiemnastu uzyskiwały status członka podopiecznego.
• Rok 1956 – oddanie do użytku nowej siedziby PZN – budynku przy ul. Konwiktorskiej 9 w Warszawie, do której przeniesiono obok Zarządu Głównego rozrzucone po całej stolicy placówki Związku m.in.: drukarnię brajlowską, redakcje czasopism, bibliotekęi wypożyczalnię książek. W kolejnych województwach powstawać zaczęły okręgi PZN, a na terenie powiatów – koła. W tym samym roku PZN przejął ośrodek wypoczynkowy w Muszynie wybudowany w 1936 roku przez Związek Ociemniałych Żołnierzy RP.
• Rok 1961 – w siedzibie PZN przy ul. Konwiktorskiej 9 uruchomiono studio nagrań książek mówionych. Od tej pory popularni polscy aktorzy i lektorzy systematycznie nagrywają beletrystykę i literaturę popularno-naukową. Ten szczególny rodzaj księgozbioru dostępny jest na miejscu w wypożyczalni i za pośrednictwem poczty.
• Rok 1963 – IV Krajowy Zjazd Delegatów PZN podejmuje uchwałę o ustanowieniu trójstopniowej odznaki honorowej PZN: złotej, srebrnej i brązowej. Po raz pierwszy odznaki wręczono w 1966 roku. W 2005 roku Złotą Odznakę nadano Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II.
• Lata 60. i 70. – dalszy rozwój Związku i działań na rzecz środowiska osóbz uszkodzonym wzrokiem, m.in. w zakresie rehabilitacji leczniczej, społeczneji zawodowej, zabezpieczenia społecznego oraz pracy kulturalno-edukacyjnej. Rozpoczęcie budowy nowego obiektu PZN na działce sąsiadującej z siedzibą Zarządu Głównego.
• Rok 1976 – oddanie do użytku nowego budynku PZN przy ul. Konwiktorskiej 7, do którego przeniosła się m.in. Biblioteka Centralna, studio nagrań oraz redakcje czasopism.
• Lata 80. – systematyczny wzrost zatrudnienia wśród osób niewidomych i słabowidzących zarówno w spółdzielniach, jak i w instytucjach państwowych oraz zwiększenie ilości sprzętu przekazywanego przez PZN osobom z uszkodzonym wzrokiem, w tym m.in. sprowadzanych z zagranicy monookularów, aparatów słuchowych i pierwszych komputerów. Objecie opieką znacznej liczby niewidomych z dodatkowymi schorzeniami np. chorych na cukrzycę, stwardnienie rozsiane a także głuchoniewidomych.
• Rok 1985 – oddanie do użytku Domu Pomocy Społecznej im. Kazimierza Jaworka w Chorzowie.
• Rok 1988 – w Kielcach rozpoczyna działalność Krajowe Centrum Kultury Niewidomych. W tym samym roku Zarząd Główny PZN ustanawia doroczną nagrodę PZN im. kpt. Jana Silhana za wybitną działalność na rzecz środowiska niewidomych.
• Rok 1990 – PZN pozyskuje od likwidowanego Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych dawne Krajowe Centrum Kształcenia Niewidomych w Bydgoszczyi tworzy w nim Ośrodek Rehabilitacji i Szkolenia. Są tam organizowane m.in. ogólnopolskie szkolenia z zakresu rehabilitacji podstawowej dla osób ociemniałychi tracących wzrok. W Olsztynie oddany zostaje do użytku Ośrodek Mieszkalno-Rehabilitacyjny.
• Rok 1991 – majątek Związku wzbogaca się o nowy ośrodek leczniczo-rehabilitacyjny w Ciechocinku. Umożliwiło to organizację specjalistycznych turnusów rehabilitacyjnych m.in. dla osób chorych na cukrzycę.
• Rok 1992 – PZN zakupuje Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny w Ustroniu Morskim.
• Rok 1993 – Kielecka Spółdzielnia Niewidomych przekazuje Związkowi swój majątek – w dawnym hotelu robotniczym powstaje dwa lata później Dom Pomocy Społecznej PZN.
• Rok 1996 – jubileusz 45-lecia PZN: próby odnalezienia się w nowej rzeczywistości gospodarczej po likwidacji Centralnego Związku Spółdzielni Niewidomych i upadłości wielu firm zatrudniających osoby z uszkodzonym wzrokiem. W późniejszych latach celem wszystkich realizowanych przez PZN projektów, ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i funduszy unijnych, będzie promocja zatrudniania niewidomych i słabowidzących oraz ich wprowadzenie na otwarty rynek pracy.
• Rok 1998 – Pierwszy Nadzwyczajny Zjazd Delegatów PZN, na którym Zarząd Główny podejmuje uchwałę o rozwiązaniu z dniem 31 grudnia tegoż roku dotychczasowych 36 okręgów i powołaniu z dniem 1 stycznia 1999 roku 16 okręgów wojewódzkich.
• Rok 2001 – jubileusz 50-lecia powstania PZN.
• Rok 2002 – ustanowienie Nagrody im. Majora Hieronima Baranowskiego przyznawanej młodym wokalistom i instrumentalistom z uszkodzonym wzrokiem za szczególne osiągnięcia w dziedzinie muzyki. Po raz pierwszy wręczono ją dwa lata później.
• Rok 2006 – obchody jubileuszu 55-lecia powstania PZN.
• Rok 2008 – PZN zrzesza blisko 68 tysięcy członków i obejmuje siecią swoich jednostek organizacyjnych cały kraj. W każdym z 16 województw działa okręg PZN posiadający osobowość prawną. Pracuje także blisko 366 kół terenowych, których rozmieszczenie jest zgodne z podziałem kraju na powiaty i gminy.
• Rok 2011 – obchody jubileuszu 60 lecia PZN – koncert w Filharmonii Narodowej w Warszawie “Chopin dla niewidomych”.
• 2012 – XVI Krajowy Zjazd Delegatów PZN, prezesem ZG PZN zostaje Anna Woźniak-Szymańska, przewodniczącym GKR-u – Piotr Kopyciński, Sądu Kol. – Elżbieta Sygrela.
• 2013 – zgodnie z zawartym porozumieniem Biblioteka Centralna PZN staje się częścią Głównej Biblioteki Pracy i Zabezpieczenia Społecznego przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, powstaje Dział Zbiorów dla Niewidomych, który przejmuje cały księgozbiór BC PZN. PZN pozostaje właścicielem fonogramów.
• 2014 – na zaproszenie PZN spotykają się przedstawiciele kilkunastu organizacji działających na rzecz osób z dysfunkcją wzroku i podejmują decyzję o współpracy oraz wspólnym wypracowywaniu przyszłych stanowisk w sprawach niewidomych. W tym celu powstaje internetowa platforma dialogu między organizacjami – pod nazwą „Niewidomi razem”.
• 2015 – Instytut Tyflologiczny PZN opracowuje i przekazuje do PFRON „Katalog standardowych usług niezbędnych dla osób z problemami wzroku”, który ma służyć lepszemu zrozumieniu potrzeb osób z dysfunkcją wzroku. W tym samym roku w Tyflogalerii PZN rozpoczynają się warsztaty dla osób widzących w różnym wieku pod nazwą „Laboratorium ciemności”. Jest to swoista forma edukacji społecznej na temat tego, jak radzą sobie osoby niewidome, słabowidzące i jak im pomagać.
• 2016 – W dniach 13–14 kwietnia w Ośrodku PZN „Klimczok” w Ustroniu Morskim obradował XVII Krajowy Zjazd Delegatów. W skład Prezydium Związku wybrano: Annę Woźniak-Szymańską z Okręgu Mazowieckiego na prezesa Związku. Wiceprezesami zostali: Tomasz Krzyżański z Okręgu Świętokrzyskiego, Kornel Chmiel z Okręgu Śląskiego i Włodzimierz Ożga z Okręgu Opolskiego. Na skarbnika wybrano Dorotę Moryc z Okręgu Śląskiego, a Sekretarzem Generalnym PZN została Elżbieta Oleksiak.
• 2016 – 20 października w Pałacu Prezydenckim Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda z małżonką wzięli udział w uroczystości z okazji Międzynarodowego Dnia Osób Niewidomych, w ramach Jubileuszu 65-lecia Polskiego Związku Niewidomych „W Służbie Pokoleń” oraz 70-lecia Zjednoczenia Ruchu Osób Niewidomych w Polsce. W trakcie wydarzenia wręczono odznaczenia państwowe wielu działaczom i pracownikom Związku, a także przedstawicielom innych organizacji działających na rzecz osób niewidomych i słabowidzących. Prezydent RP Ewie Fraszce-Groszkowskiej wręczył też nagrodę „Człowieka roku im. Włodzimierza Kopydłowskiego” przyznaną przez Prezydium ZG PZN.
• 2017 – 10 października w Instytucie Tyflologicznym PZN odbyła się konferencja pod tytułem „Brajl – przeżytek czy konieczność”. Wydarzenie to było swego rodzaju odpowiedzią na coraz mniejszą popularność pisma punktowego wśród osób niewidomych oraz początkiem debaty społecznej na temat użyteczności brajla we współczesnym świecie. Wzięli w nim udział przedstawiciele wyższych uczelni, władz Związku, jak i osoby, które na co dzień korzystają z pisma punktowego.
• 2018 – 15 lutego odbył się Krajowy Nadzwyczajny Zjazd Delegatów PZN, w trakcie zjazdu dokonano zmian w statucie PZN m.in. zlikwidowano sąd koleżeński, przekazując jego kompetencje do zarządów okręgów. Przystosowano zapisy statutowe do obowiązującej ustawy o stowarzyszeniach.
• 2018 – 20 grudnia powołano Radę Dostępności. Jest to ciało eksperckie, zainspirowane amerykańską Access Board i działające wspólnie na rzecz dostępności. Członkiem nowo powołanej rady została Prezes ZG Anna Woźniak-Szymańska. W skład rady wchodzą przedstawiciele organizacji pozarządowych, władz oraz innych podmiotów. Posiedzenia rady, na których omawiane są rozwiązania poprawiające dostępność odbywają się cyklicznie.
• 2019 – 29 stycznia odbył się koncert „Kolędowanie z niewidomymi dla niepodległej”. Wyjątkowy koncert, w którym wzięli udział: osoby niewidome, artyści, a także przedstawiciele władz państwowych. Wydarzenie wpisywało się w obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Polski Związek Niewidomych został uhonorowany dyplomem Prezydenta RP. W tym samym roku odbył  cykl koncertów w ciemności organizowany w całej Polsce, by uwrażliwić osoby widzące na potrzeby osób z dysfunkcją narządu wzroku. Organizatorami koncertów, obok Polskiego Związku Niewidomych, byli Santander Bank Polska, Fundusz Polfund oraz Filharmonia Śląska.
• 2020 – w Instytucie Tyflologicznym PZN powstaje czytelnia map i planów i internetowy katalog atrakcji turystycznych dla osób niewidomych i słabowidzących.  W Instytucie realizowany jest też pilotażowy projekt dla Wschodniego Mazowsza „Widzimy nie tylko oczami” wypracowujący model skoordynowanego wsparcia dla osób tracących wzrok w ich środowisku lokalnym.
• 2021 – Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych podpisał umowę z Polskim Związkiem Niewidomych i innymi partnerami – Towarzystwem Opieki nad Ociemniałymi w Laskach, Fundacją Instytut Rozwoju Regionalnego w Krakowie, Akademią Pedagogiki Specjalnej w Warszawie na wypracowanie ogólnopolskich standardów szkolenia i doszkalania instruktorów orientacji przestrzennej i szkolenia osób niewidomych i słabowidzących z zakresu orientacji.

W załączeniu pod tekstem publikujemy tekst zawierający szczegółowe informacje dotyczące historii Polskiego Związku Niewiadomych.