Już wkrótce usługi finansowe muszą być dostępne
30 stycznia br. odbyła się konferencja pod tytułem „Dostępność 2025: wyzwania i perspektywy dla sektora finansowego” współorganizowana przez Rzecznika Finansowego oraz Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. W trakcie spotkania przedstawiono wyniki ankiety przeprowadzonej wśród ponad 600 instytucji finansowych. Prezentują one stopień przygotowania tych organizacji do wymogów ustawy.
W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele instytucji publicznych, organizacji pozarządowych, środowiska akademickiego oraz sektora finansowego, stwarzając przestrzeń do wymiany doświadczeń i opinii na temat wdrażania Europejskiego Aktu o Dostępności (EAA). Implementację tej unijnej dyrektywy w Polsce reguluje ustawa z 26 kwietnia 2024 roku o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze (UoD). Zacznie ona obowiązywać 28 czerwca 2025 roku. Od tego momentu instytucje finansowe będą zobowiązane do dostosowania swoich produktów i usług do wymogów dostępności.
Konferencji przewodniczył Rzecznik Finansowy dr Michał Ziemiak, a wśród gości honorowych znalazła się Minister ds. Polityki Senioralnej, Marzena Okła-Drewnowicz. W swoim wystąpieniu podkreśliła ona, że wdrażanie dostępności to nie tylko wyzwanie, ale również szansa na rozwój i lepszą integrację osób z grup narażonych na wykluczenie rynkowe.
W pierwszym panelu eksperckim omawiano wyzwania i szanse związane z dostępnością usług w kontekście zmian demograficznych, zwracając uwagę na rosnącą liczbę osób starszych i obcojęzycznych w społeczeństwie. Paneliści podkreślili konieczność dostosowania usług, takich jak bankowość online, do potrzeb tych grup, w tym poprzez poprawę dostępności architektonicznej i technologicznej.
Na konferencji nie zabrakło również Polskiego Związku Niewidomych. Łukasz Chmielewski i Aneta Wyrozębska czynnie uczestniczyli w drugim panelu dyskusyjnym, na którym wraz z dr hab. Ewą Kowalewską prof. Uniwersytetu Szczecińskiego, Adamem Pietrasiewiczem z Ministerstwa Cyfryzacji, Iwoną Szymańską, reprezentantką BLIK oraz Arturem Marcinkowskim z Fundacji Widzialni rozmawiali o wyzwaniach, jakie stoją przed podmiotami gospodarczymi w zakresie dostosowania stron internetowych i aplikacji mobilnych do wymogów ustawy. Paneliści podkreślili potrzebę zwiększenia liczby specjalistów ds. dostępności cyfrowej oraz zwrócili uwagę na fakt, że dostępność musi być zapewniana na bieżąco. Zwłaszcza po każdej aktualizacji strony i aplikacji mobilnej, co wymaga regularnych szkoleń i audytów, a także testowania przez użytkowników.
Trzeci panel dotyczył zrozumiałości języka w komunikacji instytucji finansowych z klientami. Poprzedziła go prezentacja dr hab. Wojciecha Bożka o wynikach ankiet w tym zakresie. Dyskutowano o wpływie czynników, takich jak: gramatyka, struktura tekstu i długość zdań na zrozumienie tekstów, które są kluczowe nie tylko w dokumentach umownych, ale także w aplikacjach mobilnych przy jednoczesnym wyzwaniu dostosowania ich do wymogów prawnych i poziomu B2 z EAA. Wymogi B2 w kontekście Europejskiego Aktu o Dostępności odnoszą się do standardu zrozumiałości języka, jaki powinny spełniać dokumenty, regulaminy, umowy oraz komunikaty instytucji finansowych i publicznych, aby były przystępne dla szerokiego grona odbiorców, w tym osób z niepełnosprawnościami.
W toku dyskusji okazało się, że dostosowanie języka dokumentów do poziomu B2 nie jest rozwiązaniem zapewniającym dostępność, ponieważ Europejski System Kształcenia Językowego określa takie zasady znajomości języka polskiego na poziomie B2, które znacząco różnią się od standardu stosowania języka łatwego do czytania. Przykładowo poziom B2 zakłada używanie strony biernej, a język łatwy do czytania ETR wyklucza jej stosowanie. Poziom B2 zakłada umiejętność używania formy bezosobowej, a prosty język nie zaleca jej używania etc.
Przed ostatnim panelem na temat dostępności terminali i bankomatów, dr Marta Musiał zaprezentowała wyniki badania, a uczestnicy panelu omówili wyzwania związane z dostosowaniem tych urządzeń do wymogów UoD, podkreślając znaczenie współpracy z osobami niepełnosprawnymi w procesie testowania produktów.
Z perspektywy osób niewidomych i słabowidzących istotną poruszoną kwestią było zagadnienie, jakim jest wymóg stosowania gniazda słuchawkowego w bankomatach i terminalach płatniczych. Na konferencji można było usłyszeć opinie, że stosowanie wejścia na słuchawki nie musi być konieczne, jeżeli zastosuje się inne nowoczesne rozwiązanie, ponieważ osoby niewidome rzadko korzystają ze słuchawek, a ponadto wymiana urządzeń na takie, które dają możliwość podłączenia słuchawek może być trudnym przedsięwzięciem.
Przedstawiciele PZN odnieśli się do tego tematu podkreślając, że najczęściej otrzymywali informacje, że łączenie się z bankomatem za pomocą smartfonów lub za pomocą słuchawek Bluetooth niesie za sobą dużo zagrożeń cyfrowych, dlatego bezpieczniejszym rozwiązaniem jest możliwość skorzystania ze słuchawek i syntezatora mowy przy korzystaniu z bankomatu przez osoby niewidome. Zwrócili uwagę również na to, że wielokrotnie zdarza się, że bankomaty są pozornie dostępne, bo wyposażone są w wejście słuchawkowe, lecz nie posiadają funkcji mowy, a to uniemożliwia osobom z niepełnosprawnością wzroku samodzielne wypłacanie czy wpłacanie gotówki.
Spotkanie podsumował Rzecznik Finansowy dr Michał Ziemiak, podkreślając istotną rolę współpracy między organami nadzoru, sektorem biznesowym i organizacjami pozarządowymi w procesie wdrażania dostępności.
Aneta Wyrozębska
Centrum Rehabilitacji w Instytucie Tyflologicznym PZN