Polski Związek Niewidomych

Genetyka ma wpływ na zachorowalność na różne schorzenia. Jednak zdrowy tryb życia może nas uchronić przed wieloma z nich. Co robić, aby ograniczyć ryzyko zachowania na raka? Stosować zasady zdrowego trybu życia.

„W 2022 r. w Polsce zdiagnozowano 181,3 tys. nowych przypadków nowotworów złośliwych, a 96 tys. osób zmarło z ich powodu. Nowotwory odpowiadały za 23% wszystkich zgonów wśród mężczyzn i 20% wśród kobiet. Szczególnie niepokojące są dane dotyczące kobiet poniżej 65. roku życia – nowotwory stanowiły główną przyczynę zgonów w tej grupie wiekowej” ‒ to dane pochodzące z raportu „Nowotwory złośliwe w Polsce w 2022 roku” przygotowanego przez Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB, który prowadzi Krajowy Rejestr Nowotworów.

U mężczyzn najczęściej diagnozowany jest rak prostaty (23,3% przypadków), rak płuca (13,7%) oraz rak jelita grubego (11,7%). Wśród kobiet dominujący jest rak piersi (23,6% przypadków). Na drugim miejscu jest rak jelita grubego (6,1%), a na trzecim rak płuca (9,2%).

Regularne badania diagnostyczne

Kiedy nowotwór zostanie wykryty na wczesnym etapie, to rokowania są dobre i jest wiele dróg leczenia. Dlatego tak ważne są badania profilaktyczne. Na głównej stronie Akademii NFZ znajduje się kalendarz badań (https://akademia.nfz.gov.pl/kalendarz-badan/). Podano w nim, jakie badania diagnostyczne należy przeprowadzić w każdym wieku. To pomocne narzędzie, aby dbać o zdrowie.

Korzystaj z programów profilaktycznych

Korzystanie z programów profilaktycznych pozwoli rozpoznać chorobę we wczesnym stadium. W takich przypadkach osoby są kierowane na dalsze badania i leczenie.

Programy profilaktyczne finansowane w ramach świadczeń na NFZ to:

• profilaktyka raka szyjki macicy – cytologia dla kobiet w wieku 25–64 lat,
• profilaktyka raka piersi – mammografia dla kobiet w wieku 45–74 lata,
• profilaktyka raka jelita grubego – kolonoskopia dla osób w wieku 50–69 lat lub 40–49 lat (jeśli krewny pierwszego stopnia miał diagnozę nowotworu jelita grubego),
• profilaktyka chorób odtytoniowych – dla osób od 18 r.ż.

Szczegóły bezpłatnych programów profilaktycznych znajdują się na stronie: https://pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne.

Zdrowy tryb życia na co dzień

Przeciętny Kowalski czy Kowalska chcąc żyć zdrowo, powinien stosować się do następujących zasad wymienionych w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem:

• nie palić,
• dbać o prawidłową wagę ciała i zdrową dietę,
• dbać o codzienną aktywność fizyczną,
• nie pić alkoholu,
• chronić się przed promieniami słonecznymi,
• kobieta – karmić piersią (jeśli to możliwe) i ograniczyć stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), wykonywać samobadanie piersi,
• mężczyzna – wykonywać samobadanie jąder, a po 40 r.ż. regularnie badać prostatę u urologa i wykonać badanie PSA.

Zdrowe posiłki

Lekarze zalecają, aby swoje posiłki komponować w następujący sposób:

• warzywa, owoce – ½ talerza,
• produkty białkowe (ryby, niskotłuszczowe produkty mleczne, jaja, rośliny strączkowe) – ¼ talerza,
• produkty zbożowe pełnoziarniste (m.in. pieczywo pełnoziarniste, kasza gryczana) – ¼ talerza,
• jako uzupełnienie – niewielki dodatek tłuszczów roślinnych (np. olej rzepakowy i oliwa z oliwek), orzechy, nasiona, awokado.

Zalecane jest jedzenie 4–5 posiłków dziennie, o regularnych porach (ostatni na 2–3 godziny przed snem). Chcąc zdrowo się odżywiać, należy unikać produktów przetworzonych, takich jak: herbatniki, fast food, batony, słone przekąski. Ograniczyć: czerwone mięso, sól i cukier. Warto zamienić słodycze na zdrowe przekąski, a mięso spożywać w niewielkich ilościach, najlepiej chude, drobiowe.

O tym, jak komponować zdrowe posiłki i dobrać dietę do wskazań można się dowiedzieć ze strony Akademii Zdrowia NFZ: https://diety.nfz.gov.pl/. Wiele przydatnych porad na temat zdrowego trybu życia i badań diagnostycznych znajduje się na stronie: www.pacjent.gov.pl.

JR/Centrum Komunikacji PZN