Polski Związek Niewidomych

15 października obchodzony jest na całym świecie jako Międzynarodowy Dzień Białej Laski, czyli dzień ludzi niewidomych. Biała laska stała się nie tylko narzędziem pomocnym przy samodzielnym poruszaniu się w przestrzeni, lecz również symbolem osób z uszkodzonym wzrokiem.

Laska lub po prostu zwykły kij był używany od dawna przez osoby niewidome jako narzędzie poruszania się. Historia białej laski, jako symbolu osób niewidomych, zaczyna się natomiast dopiero w roku 1921. Otóż w Wielkiej Brytanii, w mieście Bristol, był pewien młody zawodowy fotograf, który robił zdjęcia do trzech lokalnych czasopism. Nazywał się on James Biggs. Pewnego dnia uległ on nieszczęśliwemu wypadkowi i stracił wzrok. Był tym faktem bardzo załamany. Szczęśliwie dla niego spotkał on pewnego ociemniałego żołnierza, który przywrócił mu wiarę w siebie i pomógł rozpocząć nowe życie. Jedna z rad, jaką otrzymał on od tego żołnierza, była następująca: „Staraj się kultywować samodzielność. Wychodź sam z domu jak najczęściej. Jeśli będziesz chodził razem z innymi, wówczas będziesz tracił nerwy, kiedy będziesz próbował wychodzić samodzielnie”. James posłuchał rady swojego ociemniałego kolegi. Zaczął wychodzić samodzielnie z domu ze swoją zwykłą laską, lecz stwierdził, że nie zapewnia ona dostatecznego bezpieczeństwa, a także, że czasami on stwarza niebezpieczeństwo dla innych użytkowników ulic. Okazało się, że nie zawsze jego laska jest dostrzegana przez innych, zwłaszcza w czasie tzw. ponurej angielskiej pogody. Wówczas wpadł on na pomysł pomalowania swojej laski na biały kolor, aby była lepiej widoczna i zwracała uwagę innych osób. Pomysł ten okazał się bardzo skuteczny. W związku z tym zalecał swoim niewidomym kolegom, aby uczynili to samo.

W Wielkiej Brytanii niewidomi musieli jednak czekać aż 10 lat, kiedy Klub Rotariański w miejscowości Westham, sprezentował niewidomym z tej miejscowości białe laski, aby używali ich w czasie poruszania się. Sprawa stała się głośna w całej Wielkiej Brytanii dzięki temu, że wydarzenie to trafiło do środków masowego przekazu. Radio BBC zasugerowało, aby wszyscy niewidomi w Wielkiej Brytanii otrzymali takie białe laski. Od 1932 r. Królewski Narodowy Instytut dla Niewidomych, działający od 1868 r. na rzecz osób niewidomych, zaczął oficjalnie rozprowadzać białe laski.

We Francji, ojczyźnie Walentego Hauy, założyciela pierwszej specjalnej szkoły dla dzieci niewidomych, oraz Ludwika Braille’a, twórcy pisma wypukłego, historia białej laski zaczyna się w 1930 r. Otóż pani Peguilly d’Herbemont, pochodząca z arystokratycznej rodziny, wiele swojego czasu i pieniędzy poświęcała działalności charytatywnej na rzecz osób niewidomych. Mając liczne kontakty, zauważyła ona, że nie zawsze są oni dostrzegani przez przechodniów jako osoby niewidome, mające określone trudności z samodzielnym poruszaniem się oraz czasami potrzebujące pomocy innych. Wówczas przyszedł jej do głowy pomysł, aby niewidomi nosili ze sobą białe laski na wzór białych buław używanych przez policjantów. Prefekt policji poparł pomysł noszenia białych lasek przez paryskich niewidomych. Pani d’Herbemont napisała więc w tej sprawie do wydawcy paryskiego dziennika „Echo de Paris”, przy pomocy którego udało się jej uruchomić ogólnokrajowy ruch na rzecz białej laski w całej Francji. W dniu 7 lutego 1931 r. udało się jej oficjalnie zorganizować uroczystość, w której brali udział ministrowie: wojny, edukacji i zdrowia, oraz wręczyć pierwsze białe laski prezydentowi francuskich ociemniałych weteranów i reprezentantowi cywilnych niewidomych.

W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, dzięki działaniu kilku wybitnych niewidomych z Krajowej Federacji Niewidomych, w latach 50. i 60. powstał wielki ruch niewidomych na rzecz popularyzacji problemów osób z uszkodzonym wzrokiem w społeczeństwie amerykańskim. Wynikiem tego było przyjęcie przez Kongres uchwały proklamującej 15 października każdego roku jako Dzień Bezpiecznej Białej Laski (White Cane Safety Day). Pierwszy taki dzień został ogłoszony przez prezydenta Lyndona S. Johnsona w dniu 15 października 1964 r.

Następnie dzień ten został przyjęty jako Międzynarodowy Dzień Białej Laski przez Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowej Federacji Niewidomych (poprzedniczki Światowej Unii Niewidomych) w Colombo na Cejlonie w 1969 r. Po raz pierwszy dzień ten był obchodzony 15 października w 1970 r. W 1992 r. Światowa Unia Niewidomych podjęła uchwałę, aby zwrócić się do Organizacji Narodów Zjednoczonych, by dzień ten obchodzić jako Dzień Białej Laski Narodów Zjednoczonych, lecz jak dotychczas sprawa ta nie została pozytywnie załatwiona. Na IV Zgromadzeniu Ogólnym Europejskiej Unii Niewidomych, które odbyło się w Ustroniu Górskim w Polsce, podjęto uchwałę, aby wszystkie organizacje członkowskie, wśród których jest także Polski Związek Niewidomych, starały się uzyskać oficjalne poparcie swoich rządów dla uznania i obchodzenia 15 października jako Międzynarodowego Dnia Białej Laski.

Obecnie Międzynarodowy Dzień Białej Laski obchodzony jest przez wiele krajów na całym świecie. Związki niewidomych starają się organizować z tej okazji odpowiednie imprezy, zwłaszcza razem z osobami widzącymi, dla zaakcentowania integracji społecznej. Przede wszystkim starają się w tym dniu zainteresować środki masowego przekazu swoją problematyką i spowodować, że trafi ona na szpalty gazet oraz do radia i telewizji. W tym dniu starają się one także zainteresować swoim życiem i problemami władze centralne i lokalne, opracowując odpowiednie memoriały i petycje. Szczególnie mocno zaakcentowany jest ten dzień w krajach Europy Zachodniej.

W niektórych krajach europejskich sprawy osób niewidomych nagłaśniane są także z okazji Dnia Walentego Hauy. W Finlandii jest to drugi tydzień listopada, a w Czechach 15 listopada.

Wydaje się, że w naszym kraju dzień ten jest zbyt słabo zaakcentowany i propagowany. A przecież środowisko niewidomych ma jeszcze wiele do zrobienia, jeśli chodzi o świadomość społeczną i kształtowanie pozytywnych postaw ludzi widzących wobec osób niewidomych, zwłaszcza pracodawców. Istnieje także wiele problemów i potrzeb tego środowiska, o których społeczeństwu i władzom należy stale przypominać.

Tadeusz Majewski