Polski Związek Niewidomych

Okulary przeciwsłoneczne są nie tylko modnym dodatkiem do stylizacji, ale przede wszystkim bardzo ważnym elementem profilaktyki zdrowotnej. W zależności od rodzaju soczewek (szkieł) okularowych, ich zabarwienia, dodatkowych powłok i filtrów, takie okulary mogą poprawiać kontrast widzenia, zapobiegać olśnieniom lub dostosowywać się do poziomu nasłonecznienia. Na jakie elementy warto w takim razie zwrócić uwagę przy ich wyborze?

Najważniejsze, by chroniły oczy i ich okolice przed promieniowaniem ultrafioletowym (UV) – niewidoczną dla ludzi częścią promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez słońce. Niewielka dawka UV jest nam niezbędna do syntezy witaminy D w skórze, jednak nadmiar promieniowania działa szkodliwie na nasze tkanki – wywołuje poparzenia, przyspiesza procesy starzenia i prowadzi do powstawania nowotworów skóry. Jeśli chodzi o narząd wzroku, nadmierna ekspozycja na ultrafiolet stanowi czynnik ryzyka rozwoju takich chorób, jak skrzydlik, zaćma i zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem.

Kto powinien chronić oczy przed promieniowaniem UV? Absolutnie każdy – niezależnie od wieku czy stanu narządu wzroku. Przed ultrafioletem powinny chronić się osoby całkowicie zdrowe, aby uniknąć chorób oczu. Osoby ze stwierdzoną chorobą narządu wzroku także muszą dbać o oczy, żeby nie zwiększać ryzyka pogłębiania się choroby i nie narażać się na dodatkowe schorzenia. Osoby z niepełnosprawnością narządu wzroku są tak samo podatne na nowotwory skóry wokół oczu, co osoby widzące. Podobnie osoby starsze, u których może wystąpić zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem, również powinny uważać na nadmiar UV. Oczy dzieci są o wiele bardziej wrażliwe na ultrafiolet niż oczy dorosłych, dlatego ochrona jest też niezbędna u najmłodszych.

Czy przyciemnione okulary zawsze chronią przed UV? Niestety nie. Promieniowanie ultrafioletowe jest niewidoczne dla ludzi, dlatego filtry UV również nie są zauważalne gołym okiem. Ciemne okulary bez filtrów UV są bardzo niebezpieczne. Po włożeniu ciemnych okularów źrenice się rozszerzają, a jeśli okulary nie są wyposażone w odpowiedni filtr, przez szerokie źrenice do oka dostaje się jeszcze więcej promieniowania UV niż bez okularów! Dlatego tak ważne jest kupowanie okularów przeciwsłonecznych z pewnych źródeł, najlepiej u optyków. Tylko wtedy możemy mieć pewność, że okulary będą nas chronić, a nie szkodzić.

Ciemno, ciemniej, najciemniej – kategorie zaciemnienia

Okulary przeciwsłoneczne z pewnego źródła niwelują działanie promieniowania UV w 100%, niezależnie od koloru i poziomu przyciemnienia szkieł. Nawet zupełnie bezbarwne soczewki okularowe mogą mieć filtr UV – właśnie takie stosuje się w okularach korekcyjnych dobrej jakości. Poziom przyciemnienia okularów to natomiast kwestia filtracji innej części promieniowania słonecznego – światła widzialnego. Wybierając okulary przeciwsłoneczne, warto zwrócić uwagę na kategorię zaciemnienia (taką informację znajdziemy zwykle na metce, zauszniku lub naklejce na okularach).

Kategoria 0. – to soczewki bezbarwne lub lekko zabarwione, takie jak standardowo spotykamy w okularach korekcyjnych.

Kategoria 1. – soczewki o małym zabarwieniu. U osób, którym nawet w pomieszczeniach dokucza światłowstręt, takie nieduże zabarwienie soczewek może dobrze sprawdzać się w okularach korekcyjnych.

Kategoria 2. – soczewki o średnim zabarwieniu. Możemy znaleźć je w sklepie optycznym wśród okularów przeciwsłonecznych i zwykle zauważymy, że są jaśniejsze od pozostałych.

Kategoria 3. – soczewki o dużym zabarwieniu. To najczęściej spotykana kategoria zaciemnienia wśród okularów przeciwsłonecznych – bardzo dobrze sprawdza się w słoneczne dni.

Kategoria 4. – to okulary bardzo mocno przyciemnione. Stosuje się je w szczególnych warunkach – przy bardzo dużym nasłonecznieniu, polecane są alpinistom lub marynarzom. W okularach kategorii 4. nie można prowadzić samochodu nawet w bardzo słoneczne dni.

Kolor soczewek – nie tylko estetyka

Duże znaczenie ma nie tylko zaciemnienie, ale też kolor soczewek – szczególnie istotny dla osób o obniżonej ostrości wzroku. Okulary o odpowiednim zabarwieniu mogą poprawić kontrast widzenia. W większości sklepów spotkamy okulary z szarymi lub brązowymi soczewkami. Warto zapytać optyka o okulary ze specjalnymi barwieniami dla osób słabowidzących – zwykle o żółtym, pomarańczowym, czerwonym lub zielonym zabarwieniu. Jak wybrać najlepszy dla siebie kolor? Jest to sprawa bardzo indywidualna i tak naprawdę nie ma innego sposobu niż samodzielne przetestowanie okularów z różnymi barwieniami soczewek. Powinniśmy wybrać się do optyka w słoneczny dzień, wyjść na zewnątrz i sprawdzić, w których okularach widzimy najlepiej.

Filtr polaryzacyjny – ochrona przed odblaskami

Okulary przeciwsłoneczne mogą być dodatkowo ulepszone filtrem polaryzacyjnym. To filtr, który odcina światło odbite od gładkich powierzchni, np. od masek samochodów albo od powierzchni wody. Takie światło jest bardzo intensywne, może powodować olśnienia i zmęczenie oczu. Czy filtr polaryzacyjny jest koniecznością? To również kwestia indywidualnych upodobań. Podobnie jak w przypadku wyboru odpowiedniego zabarwienia soczewki warto samemu porównać okulary bez i z filtrem polaryzacyjnym, żeby ocenić w których czujemy się lepiej.

Okulary przeciwsłoneczne a wada wzroku

Jak pogodzić potrzebę noszenia okularów korekcyjnych z okularami przeciwsłonecznymi? Jest kilka rozwiązań. Pierwsze z nich to korekcyjne okulary przeciwsłoneczne. Wykonujemy je u optyka na zamówienie – dokładnie tak samo jak zwykłe okulary korekcyjne. Ciekawym rozwiązaniem są okulary fotochromowe. W pomieszczeniu są bezbarwne, a po wyjściu na zewnątrz przyciemniają się w zależności od nasłonecznienia. Jeśli nie możemy sobie pozwolić na drugą parę okularów, w wielu salonach optycznych dostępne są nakładki przeciwsłoneczne do okularów korekcyjnych. Istnieją też okulary przeciwsłoneczne, które dzięki odpowiednio dużej oprawie zakłada się na okulary korekcyjne. To rozwiązanie jest często stosowane w przypadku okularów podnoszących kontrast.

Zdecydowanie warto nosić okulary przeciwsłoneczne. Warto też mądrze je wybrać. Podstawą jest filtr UV dobrej jakości, bez którego okulary nie spełnią swojej funkcji. Stopień i kolor zabarwienia soczewek należy dostosować do swoich potrzeb wzrokowych. W przypadku wad wzroku okulary przeciwsłoneczne można wykonać też w wersji korekcyjnej. Jeśli wybór wydaje się zbyt skomplikowany, nie musimy dokonywać go zupełnie sami. Optyk, optometrysta, lekarz okulista – to specjaliści, do których w razie wątpliwości zawsze można zwrócić się o pomoc.

Karolina Żaglewska, optometrysta

***

Artykuł ukazał się w „Pochodni” nr 2/2019, czasopiśmie wydawanym przez PZN. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, kliknij: https://pzn.org.pl/wydawanie-czasopism/pochodnia/.

Fot. Unsplash