Polski Związek Niewidomych

Aktualizacja niniejszego materiału 6.04.2023

Jednym z postulatów protestu rodziców dzieci z niepełnosprawnościami, który miał miejsce w maju 2018 roku, było przyznanie dodatkowego świadczenia w kwocie 500 złotych. Wówczas powyższa propozycja nie znalazła uznania u przedstawicieli rządu. Gdy wydawało się, że szanse na przyznanie dodatkowego wsparcia finansowego osobom niepełnosprawnym są znikome, tuż przed wyborami do Europarlamentu, które odbyły się w 2019 roku premier Mateusz Morawiecki zapowiedział przygotowanie ustawy przyznającej tym osobom świadczenie w kwocie 500 złotych.

Ustawa o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji została uchwalona w trybie ekspresowym i podpisana przez Prezydenta – weszła w życie 1 października 2019 roku. Poniżej znajdą Państwo szczegółowe informacje dotyczące świadczenia uzupełniającego.

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom pełnoletnim, całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Będzie to kwota do 500 złotych miesięcznie, przy czym łączna kwota tego świadczenia i świadczeń finansowanych ze środków publicznych – renty socjalnej, renty z tytułu niezdolności do pracy nie może przekroczyć 2157 złotych i 80 groszy. W związku z tym osoby, które pobierają w chwili obecnej świadczenia nieznacznie przekraczające wysokość najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (od 1 marca wynosi ona 1588,44 zł), również mogą ubiegać się o przyznanie świadczenia uzupełniającego. Na przykład osoba, która otrzymuje rentę z tytułu niezdolności do pracy w wysokości 1788,44 zł otrzyma 300 zł świadczenia uzupełniającego. Jest to tak zwana zasada złotówka za złotówkę.

Warto zaznaczyć, że wspomniane świadczenie przysługuje bez względu na osiągane dochody z pracy. Otrzymują je również osoby pobierające między innym zasiłek pielęgnacyjny, alimenty czy rentę rodzinną.

Do uzyskania świadczenia niezbędne jest posiadanie jednego z wymienionych w ustawie orzeczeń: o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, o niezdolności do samodzielnej egzystencji, o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i samodzielnej egzystencji albo o całkowitej niezdolności do służby i samodzielnej egzystencji.

Wniosek o świadczenie uzupełniające można złożyć do organu wypłacającego świadczenia emerytalno-rentowe, a w przypadku osób nieposiadających prawa do świadczeń finansowanych ze środków publicznych lub mających prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej – konkretnie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Świadczenie przysługiwać będzie od miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego przyznania, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek.

Należy zaznaczyć, iż organ wypłacający świadczenie nie może dokonywać potrąceń i egzekucji z omawianej formy wsparcia. Świadczenie to nie wlicza się do dochodów przy ustalaniu prawa do dodatku mieszkaniowego, świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej itp.

Kwota świadczenia nie będzie też zaliczana do dochodów będących podstawą odliczenia wydatków w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Osoby obecnie pobierające rentę socjalną, które nie mają orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, muszą wystąpić tylko o stwierdzenie takiej niezdolności. Podobnie osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności muszą wystąpić do ZUS tylko o orzeczenie potwierdzające niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Zdaniem resortu rodziny i polityki społecznej świadczenie uzupełniające przysługuje również osobom posiadającym ważne orzeczenia o zaliczeniu do pierwszej grupy inwalidzkiej wydane przed 1997 r. przez Komisję Lekarską ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia. Jest to zgodne z zasadą praw nabytych, zatem wspomniane osoby otrzymają świadczenie bez potrzeby ponownego orzekania.

Osoby, które ukończyły 75 lat, muszą uzyskać orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Zgodnie z ustawą osoba, która dziś nie ma orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, mająca jednocześnie problemy z poruszaniem się, będzie mogła być orzeczona przez lekarza orzecznika w miejscu swojego zamieszkania.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. z 2023 r., poz. 156)

Krzysztof Wiśniewski

prawnik, Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych