Polski Związek Niewidomych

W styczniu br. Polski Związek Niewidomych skierował pismo do Ministra Cyfryzacji, Ministra Finansów i Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych z prośbą o podjęcie działań legislacyjnych i wdrożeniowych na rzecz zapewnienia kompleksowej obsługi osób niewidomych w instytucjach publicznych.

W piśmie informowaliśmy, że coraz powszechniejszym systemem obsługi interesantów udających się do urzędów i innych instytucji publicznych jest stosowanie automatów z numerkami. Co do zasady mają one zapewnić sprawniejszą obsługę petentów. Ponadto pozwalają one wybrać właściwe stanowisko w urzędzie. Niestety, te rozwiązania są niedostępne dla osób z dysfunkcją wzroku. Opisany wyżej system jest tak skonstruowany, że osoby niewidome nie mogą z niego skorzystać. Automaty z numerkami są nieudźwiękowione, a numerki nie posiadają oznaczeń w alfabecie Braille’a oraz cyfr powiększoną czcionką. Można trafić na instytucje publiczne, które posiadają głosowy system informowania o aktualnie obsługiwanym numerku przy danym stanowisku, jednak dla osoby niewidomej nieznającej topografii budynku urzędu taka informacja nie wiele wnosi.

Naszym zdaniem w takich sytuacjach niezbędna jest pomoc pracowników instytucji publicznej, polegająca na umożliwieniu osobie niewidomej znalezienia właściwego stanowiska. Podkreślaliśmy, iż poruszonego przez nas problemu nie rozwiąże uruchomienie tak zwanych e-urzędów pozwalających na załatwienie wielu spraw bez wychodzenia z domu. Wśród naszych członków jest wiele osób, które przyzwyczajone są do tradycyjnego modelu funkcjonowania w społeczeństwie, osób narażonych na wykluczenie cyfrowe i starszych.

Biorąc pod uwagę mnogość czynności, które załatwiamy za pośrednictwem instytucji publicznych prosiliśmy o ustosunkowanie się do przedstawionych przez nas problemów.

Otrzymaliśmy odpowiedź od Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, z Ministerstwa Rozwoju i Ministerstwa Cyfryzacji. Pełnomocnik Rządu w swojej odpowiedzi podkreślał, że nasze propozycje przekazane zostały do uwzględnienia w pracach Zespołu do spraw Wykonywania Postanowień Konwencji o oprawach osób niepełnosprawnych, który został powołany Zarządzeniem Nr 26 Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2013 roku. Zgodnie z ww. Zarządzeniem Przewodniczący Zespołu może zapraszać do udziału w posiedzeniach Zespołu – zwłaszcza w charakterze ekspertów – inne osoby niż członkowie Zespołu, m.in. reprezentujące organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych. Byliśmy już zaproszeni na jedno posiedzenie.

W odpowiedzi Ministerstwa Rozwoju czytamy:
„Dla osób niepełnosprawnych, których sytuacja jest w naszym kraju szczególnie trudna, przygotowana i przyjęta w dniu 14 lutego br. przez rząd Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR) przewiduje szereg działań zmierzających do poprawy jakości życia i umożliwienia większej aktywizacji zawodowej.
Jednym z projektów strategicznych wskazanych w SOR jest Strategia na rzecz Osób Niepełnosprawnych, która będzie realizowana poprzez programy z zakresu różnych polityk publicznych. Za realizację tego projektu strategicznego odpowiedzialne jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Założenia do Strategii zostaną przygotowane przez Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych jeszcze w 2017 r. Aktualnie trwają prace nad inwentaryzacją obszarów, które zostaną wskazane w Strategii na Rzecz Osób Niepełnosprawnych jako priorytetowe, przy czym poprawa dostępności przestrzeni publicznej (w tym usług publicznych) z pewnością będzie jednym z nich. W zakresie prac nad Strategią planowane jest między innymi:

• przegląd przepisów dotyczących zapewniania dostępności usług powszechnych,
• wprowadzenie odpowiednich zmian z zakresu i efektywności ustawodawstwa zakazującego dyskryminacji,
• wprowadzenie do ustawodawstwa zasady zapewniania powszechnej dostępności środowiska fizycznego i transportu”.

Ministerstwo zapewnia, że dostępność środowiska fizycznego i możliwość rzeczywistego korzystania przez osoby niepełnosprawne (w tym z dysfunkcją wzroku) z dóbr i usług publicznych stanowi również jedną z priorytetowych zasad realizacji działań finansowanych ze środków funduszy unijnych w latach 2014 -2020. Wszystkie inwestycje (np. nowe budynki, dworce, instytucje) wykorzystujące fundusze unijne są zobowiązane do stosowania zasady dostępności i do zapewnienia osobom niepełnosprawnych możliwości samodzielnego z nich skorzystania czy też udziału w projektach finansowanych z funduszy unijnych.

Ministerstwo Cyfryzacji natomiast poinformowało, że prowadzi prace nad usługami cyfrowymi, które pozwolą na realizacje spraw urzędowych online. Ministerstwo pracuje również nad projektem gov.pl – portalem, który docelowo stanie się jednym miejscem kontaktu obywatela z administracją Państwową, w którym będzie mógł pozyskać informacje i skorzystać z „e” usług.

Elżbieta Oleksiak, Centrum Rehabilitacji w Instytucie Tyflologicznym PZN