Redakcja:
Joanna Rodzewicz [redaktor prowadzący]
Kamila Wiśniewska
Małgorzata Przybyszewska
Adres redakcji:
ul. Konwiktorska 9
00-216 Warszawa
tel.: (22) 635 60 38
e-mail: pochodnia@pzn.org.pl
Biuletyn Informacyjny PZN współfinansowany ze środków PFRON.
Polski Związek Niewidomych: Życzenia Wielkanocne
Polski Związek Niewidomych: 1,5% dla organizacji pożytku publicznego
Polski Związek Niewidomych: Krakowska szkoła masażu ma już 70 lat!
Polski Związek Niewidomych: VI zjazd w ramach szkolenia instruktorów czynności życia
Instytut Tyflologiczny PZN: Za nami X edycja festiwalu O.K.U.L.A.R.
Instytut Tyflologiczny PZN: Dbajmy o rozwój dzieci
Tyflogaleria PZN: Zaproszenie na koncert
Od marca wyższe emerytury i renty
Spotkanie Rady Konsultacyjnej z Łukaszem Krasoniem
Głosowanie w wyborach samorządowych – uprawnienia osób z niepełnosprawnościami
Konferencja „Postęp w dostępności kultury” już za nami
Gabinety ginekologiczne powinny być dostępne dla pacjentek z niepełnosprawnościami
PZPN zaprasza kibiców z niepełnosprawnościami na mecze piłki nożnej
Z żalem żegnamy
„To ten anioł w bieli świetlistej
żaglem skrzydeł światu zaszumiał:
Nie masz Go tu, bowiem zmartwychwstał!
Alleluja! Alleluja! […]”
M.J. Kononowicz, Oratorium Wielkanocne
Z okazji Świąt Wielkanocnych życzę Państwu, aby ten szczególny czas upłynął w spokoju, dostatku i w atmosferze rodzinnej miłości, aby każdy dom wypełniało radosne świętowanie.
Niech radość triumfu nad złem wypełni mocą wszystkie serca.
Niech wiara w naukę Jezusa Chrystusa będzie drogą prawdy i życia.
Prezes Zarządu Głównego PZN i Redakcja Czasopism
1,5% to drobna część podatku dochodowego od osób fizycznych, którą podatnik może przekazać wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego.
1,5% – tak niewiele, a jednocześnie tak dużo. Dzięki niemu można zmienić życie niejednej osoby, dlatego przekazując ten ułamek podatku na Polski Związek Niewidomych, pośrednio dajecie Państwo wsparcie wszystkim, którzy korzystają z naszej pomocy. Służymy wsparciem osobom niewidomym, tracącym wzrok oraz ich bliskim. Pomagamy w adaptacji do nowych warunków życia. Uwrażliwiamy na potrzeby niewidomych i słabowidzących, prowadząc warsztaty edukacyjne dla osób widzących. Realizujemy różnorodne projekty włączające osoby z dysfunkcją narządu wzroku w życie społeczne i zawodowe.
Przekazując 1,5% z własnego rozliczenia rocznego PIT, podatnik nic nie traci. Przekazuje jedynie kwotę, którą i tak musiałby oddać na rzecz Skarbu Państwa.
1,5% można przekazać na Polski Związek Niewidomych, wpisując w odpowiedniej rubryce zeznania podatkowego za rok 2022 nr KRS 0000042049 oraz wyliczoną kwotę. Te same dane można również umieścić w odpowiednich polach zeznania podatkowego przygotowanego dla każdego płatnika przez Krajową Administrację Skarbową. Dziękujemy!
Małopolska Policealna Szkoła Masażu z Oddziałami Integracyjnymi w Krakowie obchodziła w marcu swój jubileusz. Uroczystości trwały przez trzy dni. 15 marca br. symbolicznie została przecięta wstęga, a zaproszeni goście mogli zwiedzić wyremontowane pomieszczenia. Było co oglądać!
Małopolska Policealna Szkoła Masażu przez lata wykształciła ponad 4 tys. techników masażystów. Obecnie w placówce kształcą się zarówno osoby widzące, jak i słabowidzące oraz niewidome. Łącznie istnieje sześć integracyjnych oddziałów.
Podczas uroczystości symbolicznego przecięcia wstęgi w odnowionej placówce dokonali m.in.: senator Stanisław Bisztyga – radny województwa małopolskiego, Dariusz Styrna – dyrektor Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Agata Tatara – kierownik zespołu z Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego oraz Krzysztof Kipiel – dyrektor MPSM.
Następnie świętowanie przeniosło się na deski Opery Krakowskiej, gdzie uczestnicy wydarzenia mogli m.in. wysłuchać wspomnień absolwentów, obejrzeć odtańczonego krakowiaka i wysłuchać koncertu instrumentalnego.
W obchodach w Krakowie wzięli udział: Andrzej Brzeziński prezes ZG PZN oraz Kamila Wiśniewska kierownik Centrum Komunikacji PZN.
Gratulujemy jubileuszu! Życzymy kolejnych lat tak wspaniałego rozwoju placówki i wielu absolwentów z wysokimi kompetencjami, którzy w przyszłości ukończą tę szkołę.
KW/Centrum Komunikacji PZN
Na początku marca odbył się – VI już – zjazd uczestników w ramach projektu „Zrób to sam 2 – szkolenie instruktorów czynności życia codziennego”.
Za nami kolejne zajęcia w ramach szkolenia instruktorów życia codziennego. Ten zjazd miał już kończyć projekt, jednak okazało się, że jest potrzeba organizacji jeszcze kolejnych praktyk i (po uzyskaniu zgody od organizacji PFRON) zrealizowane zostało spotkanie podsumowujące.
Przedostatni zjazd odbył się w dniach 1–3 marca br. Tym razem uczestniczki zapoznały się z następującymi zagadnieniami:
W stolicy corocznie, już od dziesięciu lat, odbywa się Festiwal Ogólnopolskiego Konkursu Uzdolnionych Ludzi Artystycznie Różnorako – O.K.U.L.A.R. W tym roku Polski Związek Niewidomych ponownie objął patronatem to wydarzenie.
Organizatorami festiwalu są: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 8 dla Dzieci Słabowidzących im. dr Zofii Galewskiej w Warszawie oraz Fundacja Pomocy Dzieciom Słabowidzącym i Niewidomym przy SOSW nr 8 dla Dzieci Słabowidzących w Warszawie. Wydarzenie skierowane jest do uczniów niewidomych i słabowidzących w trzech kategoriach wiekowych: przedszkole i klasy I–III szkoły podstawowej, klasy IV–VIII szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej. Celem konkursu jest promowanie talentów oraz inicjowanie twórczych kontaktów wśród dzieci i młodzieży z dysfunkcjami wzroku.
Tegoroczna – X już – edycja festiwalu odbyła się 14 marca w domu kultury KADR, pod hasłem: „Nic dwa razy się nie zdarza”. Była to niezwykła okazja do zaprezentowania swoich umiejętności z różnych dziedzin. W konkursie wzięły udział dzieci z całej Polski. Młodzi twórcy mogli wystąpić w wybranej kategorii: literackiej, plastycznej, fotograficznej, filmowej lub scenicznej.
W wydarzeniu uczestniczył Prezes ZG PZN Andrzej Brzeziński oraz Małgorzata Przybyszewska – redaktor prowadzący czasopism dziecięcych „Promyczek” i „Pod lupą”. Na scenie pojawiły się talenty tak niezwykłe, że aż trudno było uwierzyć, że to dzieje się naprawdę. Występom towarzyszyło mnóstwo emocji – od łez wzruszenia, po niepohamowaną radość. Jury, które oceniało konkursowiczów, miało twardy orzech do zgryzienia – wytypowanie zwycięzców było naprawdę niełatwym zadaniem.
Wszystkim zdobywcom nagród serdecznie gratulujemy. Rozwijajcie swoje umiejętności i dzielcie się nimi – świat was potrzebuje!
MP/Centrum Komunikacji PZN
„Nie ma wątpliwości, że świat wokół nas się zmienia. W tej niepewnej rzeczywistości największą dbałość i troskę społeczeństwa powinno się pokładać w dzieciach. Ich właściwy rozwój jest gwarancją nie tylko biologicznej ciągłości pokoleń, ale także naszego trwania w kontekście kultury” – powiedziała na konferencji Agnieszka Karp-Szymańska.
22 marca br. w Bibliotece Narodowej miała miejsce konferencja „Oko na świat”– dla profesjonalistów pracujących na co dzień z literaturą dziecięcą.
Na wydarzeniu pojawili się przedstawiciele: czeskiego wydawnictwa Baobab, francuskiego MeMo, włoskiego Tipipittori, polskich wydawnictw: Tatarak, Widnokrąg, Wytwórnia, a także Biblioteki Narodowej i Warszawskiego Obserwatorium Kultury. W spotkaniu uczestniczyła także Małgorzata Przybyszewska, redaktor prowadzący czasopism dla dzieci i młodzieży „Promyczek” i „Pod lupą”, wydawanych przez Polski Związek Niewidomych.
Dyskusje toczyły się m.in. wokół tematów, takich jak: filozofie wydawnicze, współpraca z bibliotekami, aktualny stan czytelnictwa dzieci czy potrzeby oraz edukacja czytelnicza dzieci i młodzieży.
Z raportu „Stan czytelnictwa książek w Polsce w 2022 r.”, przeprowadzonego przez Bibliotekę Narodową, wynika, że nastąpił wzrost zainteresowania książkami wśród młodych osób w wieku 15–18 lat. Czytelnikami książek było 72% badanych nastolatków (60% w 2021 r.), 18% było intensywnymi czytelnikami – deklarowało czytanie 7 i więcej książek (5% w 2021 r.). Oznacza to duży wzrost.
Konferencja była okazją do integrowania środowiska, wymiany doświadczeń, określenia wspólnych celów oraz inspiracją do nowych projektów. Spotkanie odbyło się w ramach festiwalu Mały Koneser – pełnego spotkań, debat i refleksji nad literaturą dziecięcą.
MP/Centrum Komunikacji PZN
Tyflogaleria PZN zaprasza miłośników muzyki klasycznej na koncert sopranistki i wokalistki jazzowej Anny Maruchy. Uczestnicy będą mogli wysłuchać koncertu pt. „Polskie pieśni Fryderyka Chopina”.
Wydarzenie odbędzie się 23 kwietnia br. o godz. 17.00 w Tyflogalerii PZN w Warszawie.
Anna Marucha − sopranistka i wokalistka jazzowa, kompozytorka, producentka muzyczna oraz pedagog. Współpracuje z uznanymi polskimi muzykami, realizując autorskie projekty muzyczne. Artystka jest absolwentką wydziału wokalnego Akademii Muzycznej w Katowicach. Swój warsztat wokalny szlifowała występując zarówno z własnymi repertuarem, jak i śpiewając światowe standardy muzyki jazzowej i bluesowej. Występowała na ogólnopolskich festiwalach oraz gościła w licznych programach muzycznych w radiu i telewizji.
Wokalistka ma na swoim koncie kilka autorskich albumów oraz nagrań gościnnych, które zdobyły uznanie krytyków. Anna Marucha posiada w swoim repertuarze pieśni i arie operowe takich kompozytorów jak m.in.: W.A, Mozart, A. Vivaldii, S Rachmaninow, A. Dvorak, J. Massenet, G. Puccini oraz V. Bellini.
Artystka w trakcie koncertu zaprezentuje zbiór pieśni Fryderyka Chopina skomponowanych na głos (sopran i tenor) oraz fortepian. Pieśni powstały do słów znanych polskich poetów epoki romantyzmu m.in. Stefana Witwickiego. Na koncercie Anna Marucha zaśpiewa 14 wybranych pieśni. Akompaniować jej będzie na fortepianie − Danuta Dobrowolska-Marucha (mama artystki).
Danuta Dobrowolska-Marucha jest absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Pracę pedagogiczną rozpoczęła w PPSM im. E. Młynarskiego, a od roku 1967 r. w Warszawskiej Akademii Muzycznej, gdzie przeszła wszystkie stopnie kariery akademickiej − od asystenta do profesora zwyczajnego. Od 1995 r. Danuta Dobrowolska-Marucha jest też profesorem Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.
Serdecznie zapraszamy do udziału w wydarzeniu. Wstęp wolny.
Tyflogaleria PZN, Warszawa, ul. Konwiktorska 7; tel. 22 831–22–71 w. 258, e-mail: tyflogaleria@pzn.org.pl
Od 1 marca br. nastąpiła waloryzacja rent i emerytur. Przeprowadzana jest ona z urzędu – nie trzeba składać żadnego wniosku. Świadczenia wzrosną o 12,12 proc.
Waloryzacji podlegają świadczenia długoterminowe, czyli m.in. emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne i socjalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. Waloryzacja obejmuje również dodatki do tych świadczeń, np. dodatek pielęgnacyjny.
Wskaźnik waloryzacji zależy od średniorocznej inflacji dla gospodarstw emerytów i rencistów za poprzedni rok, powiększonej o co najmniej 20 proc. realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. W marcu br. emerytury i renty zostaną podniesione procentowo. Ostateczna wysokość wskaźnika wynosi 112,12 proc.
Aby świadczenie zostało zwaloryzowane, nie trzeba składać wniosków – odbywa się to automatycznie. Każdy emeryt i rencista otrzyma decyzję o nowej wysokości swojej emerytury lub renty. Wysyłka decyzji rozpocznie się w kwietniu. Wraz z decyzjami o waloryzacji ZUS wyśle również decyzje o przyznaniu tzw. trzynastej emerytury. Informację o swoim świadczeniu można też sprawdzić na swoim koncie na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Nastąpił wzrost m.in.:
‒ Bardzo mnie bolało, że w ostatnich latach dialog społeczny praktycznie nie istniał. Wśród naszych obywateli mamy ekspertów, w przestrzeni publicznej pojawia się tyle mądrych głosów, a politycy w ukryciu, w nocy zatwierdzali plany wbrew obywatelom. Wierzę, że są to czasy minione ‒ powiedział Łukasz Krasoń, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
W marcu odbyło się pierwsze posiedzenie Krajowej Rady Konsultacyjnej, w trakcie którego Łukasz Krasoń przedstawił plan prowadzonych prac. W czasie spotkania członkowie Rady zatwierdzili stanowiska w sprawie obywatelskiego projektu o zmianie ustawy o rencie socjalnej. Odnieśli się też do projektu ustawy o asystencji osobistej. Kwestiami podnoszonymi na posiedzeniu była także sytuacja organizacji pozarządowych oraz wyzwania pracodawców związane z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnościami.
‒ Chcę, byśmy postrzegali się jako partnerzy. Nie chcę przychodzić do was, bo tak wynika z ustawy, a chcę by to było partnerstwo, bo tylko wspólnie przez te zakręty możemy przebrnąć. Chciałbym, byśmy tutaj mogli się pokłócić, nie zgodzić, abyśmy wspólnie wypracowywali rozwiązania, a także byśmy pokazali, że jesteśmy w stanie rozmawiać na trudne tematy ‒ zwrócił się Łukasz Krasoń do uczestników spotkania.
– Orzecznictwo to element wpisany w umowę koalicyjną. Będziemy mieli 500 mln zł z UE, byśmy mogli stworzyć nowy system orzecznictwa. Aby nie było tak, że w różnych miejscach w kraju będą orzekać na różne sposoby. Rolą państwa nie jest to, by naklejać naklejkę i wrzucać do szafy, a podać rękę, zdiagnozować i wspomóc w rozwoju. Chciałbym, aby osoby z niepełnosprawnością wiedziały, jakie możliwości przed nimi stoją – powiedział w trakcie spotkania Łukasz Krasoń.
Źródło: MRPiPS
Poniżej zamieszczamy uprawnienia osób z niepełnosprawnościami głosujących w wyborach samorządowych, które odbędą się 7 kwietnia br.
Wyborca niepełnosprawny wpisany do rejestru wyborców w danej gminie ma prawo do uzyskiwania informacji o:
– Społeczeństwo się starzeje, a my musimy się na to przygotować. Dlatego potrzebny jest postęp w dostępności. Kiedyś każdy z nas będzie seniorem i będzie zmagał się z jakąś dysfunkcją. Dlatego dostępna oferta instytucji kultury to rozwiązanie, które jest tak naprawdę dla wszystkich – tłumaczył na konferencji Robert Zarzecki, prezes Fundacji Widzimy Inaczej.
Konferencja „Postępność. Postęp w dostępności kultury” odbyła się 18 marca br. w Warszawie. Jej organizatorami byli: Fundacja Widzimy Inaczej oraz Muzeum Historii Polski.
− Na świecie jest 36 mln osób niewidomych oraz 250 mln osób słabowidzących. To ogromna rzesza ludzi, którzy są potencjalnymi odbiorcami ofert galerii i instytucji muzealnych. Marzę o świecie, gdzie na wystawach zapraszają do dotykania eksponatów. Wtedy osoby z dysfunkcją wzroku będą mogły odbierać sztukę na równi z osobami widzącymi – opowiadał na początku konferencji Robert Zarzecki z Fundacji Widzimy Inaczej.
Dawid Pieper, prezes Fundacji „Prowadnica” zrzeszającej osoby niewidome, opowiadał o tworzeniu nowoczesnych rozwiązań dla osób z dysfunkcją narządu wzroku wykonanych przy pomocy druku 3D.
Monika Matusiak z Fundacji Wielozmysły miała prezentację na temat tworzonych przez artystki pomocy dotykowych i tyflografik przybliżających dzieła sztuki osobom niewidomym.
Ignacy Lipowiecki, naukowiec z Politechniki Warszawskiej tłumaczył zebranym, jak wykorzystuje skaner 3D do tworzenia modeli zabytków, artefaktów czy dzieł sztuki.
− Na początku wykonuje się skan 3D, potem edycję wykonanego modelu, następnie drukuje się obiekt na drukarce 3D, a na końcu odbywa się dopracowanie gotowego modelu – mówił specjalista.
Wśród prelegentów była również Wioletta Jóźwiak, koordynatorka dostępności z Muzeum Polin oraz Pola Zygmunt, koordynatorka dostępności z Muzeum Azji i Pacyfiku. Ekspertki opowiadały, jaką ofertę mają te instytucje dla osób z niepełnosprawnościami.
W czasie przerwy zainteresowani mogli obejrzeć pomoce dotykowe dla osób niewidomych, m.in. makiety budynków, repliki rzeźb, tyflografiki oraz wydruki 3D.
Spotkanie odbyło się w ramach projektu POSTĘPNOŚĆ (postęp + dostępność) realizowanego przez Fundację Widzimy Inaczej we współpracy z Politechniką Warszawską i ANV Production.
JR/Centrum Komunikacji PZN
Pacjentki z niepełnosprawnościami wskazują na problem z dostępnością gabinetów ginekologicznych. Standardy dostępności gabinetów lekarskich i większych podmiotów leczniczych powinny znaleźć się w aktach prawa powszechnie obowiązującego. Rzecznik praw obywatelskich interweniuje w tej sprawie i wysyła pismo do minister zdrowia.
Rzecznik kontynuuje dialog z resortem zdrowia w sprawie konieczności uwzględniania indywidualnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami w dostępie do świadczeń zdrowotnych. Szczególnie podkreśla wymagające poprawy uwarunkowania związane z opieką ginekologiczną i położniczą. Gabinety nie są dostępne architektonicznie, nie są wyposażone w: fotele ginekologiczne umożliwiające ich obniżanie, podnośniki służące do przesadzania na fotel oraz wagi krzesełkowe.
Przepisy przewidują obowiązek zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami również w placówkach ochrony zdrowia. Można to zrealizować poprzez opracowanie standardów dostępności i podniesienie ich do rangi przepisów powszechnie obowiązujących. Uzyskiwanie środków publicznych w ramach umów z NFZ powinno zawierać kwestie zapewnienia dostępności. Warto również rozważyć premiowanie placówek, które standardy te spełniają.
Należałoby też zadbać, uważa rzecznik praw obywatelskich, o niezwłoczne wprowadzenie rozwiązań przejściowych. Jedną z takich inicjatyw wartych upowszechnienia było uruchomienie przez organizację społeczną mobilnych, dostępnych gabinetów ginekologicznych.
Kolejnym poważnym wyzwaniem, z jakim mierzą się pacjentki z niepełnosprawnościami, jest komunikacja z personelem medycznym. Działania powinny obejmować zarówno szkolenia z wiedzy o różnych niepełnosprawnościach, sposobu komunikacji, jak również formach udzielania informacji o stanie zdrowia i wybranym sposobie leczenia oraz udostępniania dokumentacji medycznej zgodnie z potrzebami.
Rozwiązaniem ułatwiającym komunikację z personelem medycznym, proponowanym przez środowisko osób z niepełnosprawnościami, jest wydłużenie czasu wizyty dla takich pacjentek. Należałoby zatem dążyć do ujęcia tych treści w programach nauki na kierunkach medycznych.
Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek prosi minister zdrowia Izabelę Leszczynę o analizę tych problemów i ustosunkowanie się do nich.
Źródło: RPO
JR/Centrum Komunikacji PZN
Polski Związek Piłki Nożnej oraz Federacja Kibiców Niepełnosprawnych przygotowali wspólnie program Klub Bez Barier. Dzięki takim działaniom PZPN liczy na wzrost udziału kibiców z niepełnosprawnościami w meczach piłki nożnej.
Program Klub Bez Barier jest skierowany do klubów piłkarskich szczebla centralnego. Głównym celem przedsięwzięcia jest upowszechnianie i promocja dostępności oferty klubów dla kibiców z niepełnosprawnościami. Zamierzeniem jest również nagradzanie klubów wrażliwych na potrzeby takich odbiorców.
– Nasze stadiony i kluby są dostępne dla wszystkich, dlatego zachęcamy osoby z niepełnosprawnościami do uczestnictwa w meczach i wspólnego przeżywania piłkarskich emocji na trybunach – mówi Cezary Kulesza, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej.
Uczestnikiem programu może być każdy klub piłkarski, który bierze udział w rozgrywkach ligowych na szczeblu centralnym: męskich − PKO BP Ekstraklasy, Fortuna 1 Ligi i Fortuna 2 Ligi oraz kobiecych − Orlen Ekstraligi Kobiet, Orlen 1 Ligi Kobiet i Orlen 2 Ligi Kobiet. Udział w programie jest dobrowolny, by w nim uczestniczyć należy złożyć wniosek. Certyfikat Klub Bez Barier będzie przyznawany na rok.
– Komisja będzie oceniała i weryfikowała spełnienie kryteriów programu, m.in. na podstawie zgłoszeń, opinii delegatów oraz doświadczeń przedstawicieli Federacji Kibiców Niepełnosprawnych – tłumaczy Dariusz Łapiński, koordynator ds. kibiców PZPN.
Z ramienia Federacji Kibiców Niepełnosprawnych do komisji wejdzie Wojciech Grabowski.
W ostatnich latach PZPN wraz z FKN uruchomili kilka innych programów cennych dla środowiska osób z niepełnosprawnościami. Były to m.in.: sektor „Easy Access”, usługa audiodeskrypcji na meczach reprezentacji Polski, kampania „Stadiony bez barier” i sektor „Dla nas nie ma barier” na PGE Narodowym.
Źródło: PZPN
Z głębokim smutkiem informujemy, że w dniu 21 marca br., w wieku 65 lat zmarła Elżbieta Gawlińska, długoletni pracownik Zakładu Wydawnictw i Nagrań Polskiego Związku Niewidomych, a następnie sklepu OKULAR.
Nabożeństwo żałobne odbędzie się 2 kwietnia br. o godz. 11.50 w murowanym kościele Św. Wincentego na Bródnie w Warszawie przy ul. Św. Wincentego 83. Potem nastąpi odprowadzenie Zmarłej do grobu rodzinnego na cmentarzu miejscowym.
Polski Związek Niewidomych składa rodzinie i bliskim szczere kondolencje.
Wersja offline wygenerowana automatycznie.
Copyright © 2023 Biuletyn Informacyjny PZN. Wszelkie prawa zastrzeżone.