Polski Związek Niewidomych

Odpowiednia organizacja przestrzeni fizycznej ma duży wpływ na bezpieczne i efektywne funkcjonowanie osób niewidomych i słabowidzących w życiu codziennym. Dlatego tak ważna jest ocena oraz modyfikacja otoczenia w taki sposób, aby było ono przyjazne.
Oceniając i adaptując przestrzeń publiczną należy wziąć pod uwagę następujące czynniki: oświetlenie, kolor, kontrast, przestrzeń, wielkość oraz odległość. Podstawową zasadą przy projektowaniu lub aranżowaniu przestrzeni jest stosowanie gładkich, matowych i jednolitych kolorystycznie materiałów, które nie będą powodowały odblasków i będą antypoślizgowe. Ponadto przestrzeń powinna być zawsze uporządkowana i o ile to możliwe należy stosować uniwersalne systemy oznaczeń.

1. Ścieżka dotykowa najlepiej gdy jest kontrastowa w stosunku do nawierzchni i składa się z dwóch elementów:
   • pasa prowadzącego – ciąg elementów z podłużnymi wypukłościami umieszczonych powyżej poziomu posadzki, stanowiących dotykowe oznakowanie trasy wolnej od przeszkód, które mają doprowadzać do następujących konkretnych miejsc: przejścia dla pieszych, schody, windy, wejścia, wyjścia, plany plastyczne, kasy, punkty informacyjne, toalety, telefony alarmowe;
   • pól uwagi – elementy punktowo wypukłe ułożone w miejscach zakrętów, rozgałęzień, punktów docelowych, do których doprowadza ścieżka;
2. Pas ostrzegawczy powinien być niekontrastowy, ale widoczny – zbiór elementów wypukłych umieszczonych powyżej poziomu posadzki, umożliwiających ich postrzeganie przez dotyk, umieszczanych w odległości określonej w dalszej części materiału, wzdłuż krawędzi peronu, przed początkiem i na końcu każdego biegu schodów, przed wejściami do wind.
3. Kontrast musi odpowiadać parametrom 0,83
4. Wszystkie zmiany wysokości podłoża (progi, schody) powinny być oznaczone ostrzegawczym, kontrastowym kolorem. 50 cm przed pierwszym i za ostatnim stopniem powinno się umieszczać pas ostrzegawczy szerokości 60 cm połączony z pasem prowadzącym. Natomiast na płaszczyźnie pionowej i poziomej krawędzi pierwszego i ostatniego stopnia każdego biegu schodów powinien znajdować się kontrastowy pas szerokości min. 8 cm. Poręcze powinny być w kolorze kontrastującym z tłem ścian.



5. Szklane powierzchnie powinno się oznaczać kontrastowym pasem szerokości 10-15 cm na wysokości oczu, tj. 1,4-1,7 m. Dodatkowo kontrastowy pas szerokości 10-15 cm powinno umieszczać się wokół drzwi (obramowanie drzwi). W ten sam sposób należy oznaczać drzwi wind, nie zapominając o oznaczeniach kontrastowych i brajlowskich przycisków windy.





6. Przejścia dla pieszych należy oznaczać poprzez umieszczenie pól uwagi szerokości 80 cm bezpośrednio wzdłuż krawędzi krawężnika.



7. Na przystankach komunikacji miejskiej (autobusowych, tramwajowych) patrząc od krawędzi krawężnika powinno się układać powierzchnie – 15 cm żółta, 15 cm czarna, 30 cm szara (antypoślizgowa), 40 cm pola uwagi.



8. Na peronach dworców kolejowych, patrząc od strony torów należy na krawędzi peronu umieścić żółtą linię szerokości 10-15 cm, a następnie w odległości min. 60 cm od krawędzi peronu powinien znaleźć się pas ostrzegawczy szerokości min. 50 cm. Pas ten powinien być połączony z odpowiednim pasem prowadzącym do schodów, wind itd.
9. Wejścia w pojazdach komunikacji miejskiej powinno się oznaczać poprzez umieszczenie żółtego pasa szerokości minimum 8 cm przy krawędzi podestu oraz na krawędzi stopnia (na płaszczyźnie poziomej i pionowej).
10. Betonowe kosze na śmieci, donice itp. należy oznaczać kontrastowym pasem szerokości 10-15 cm umieszczonym pod górną krawędzią w odległości 3-4 cm.



11. Wewnątrz budynków, przy wejściu (lub na danym piętrze) powinno się przewidzieć montaż planów plastycznych danej kondygnacji (lub wybranych fragmentów budynku) wraz z legendą. Plany plastyczne mogą być umieszczane na postumentach (preferowane przez Polski Związek Niewidomych) lub na ścianie (dopuszczalne przez PZN). Każdy plan powinien być uzgodniony z Polskim Związkiem Niewidomych.
12. Znaki i napisy powinny znajdować się na poziomie oczu (tj. 1,4 – 1,7 m). Należy stosować litery o prostym kroju (bez kursywy, podkreśleń, samych wielkich liter). Aby wyróżnić fragment tekstu można stosować pogrubienie. Nie należy używać czcionek ozdobnych, najlepiej czytelne są czcionki bezszeryfowe (Arial, Tahoma). Napisy powinny być umieszczane na matowym, kontrastowym tle i być dobrze oświetlone. Wysokość czcionki należy dostosować do odległości z jakiej dany tekst będzie czytany:

13. Oznaczenia dotykowe (np. napisy brajlowskie lub oznaczenia wypukłe) należy umieszczać na wysokości 1,4 – 1,7 m.

Agnieszka Fabisiak
tyflopedagog
Polski Związek Niewidomych
Instytut Tyflologiczny