Kryteria dochodowe a świadczenia opiekuńcze. Róznice między tymi świadczeniami a dodatkiem pielęgnacyjnym

Polski Związek Niewidomych pismem z dnia 4 czerwca 2012 roku (L.dz. 1286/CR-206-XV/2012) skierowanym do Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Przewodniczącego Komisji Polityki Społecznej i Rodziny Sejmu RP oraz do Przewodniczącego Komisji Rodziny i Polityki Społecznej Senatu RP, przedstawił propozycję zmiany niektórych przepisów dotyczących finansowego wsparcia osób korzystających z pomocy społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych.

Mianowicie postulował:

– weryfikację kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń pomocy społecznej co roku, a więc z częstotliwością z jaką dokonuje się rewaloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, a nie jak jest to obecnie – co trzy lata, zwłaszcza, że kryteria te są bardzo niskie (477 zł dla osoby samotnie gospodarującej oraz 351 dla osoby w rodzinie);

– weryfikację świadczeń rodzinnych również co roku, a nie co trzy lata;

– nie wliczanie do dochodu osoby ubiegającej się o wsparcie pieniężne z pomocy społecznej zasiłku pielęgnacyjnego, wskazując że zasiłek ten (obecnie 153 zł), przyznawany w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, najczęściej nie wystarcza na sfinansowanie wydatków związanych z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

W wyniku naszego pisma otrzymaliśmy odpowiedź z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (pismo z dnia 20 czerwca 2012 r. znak DPS.I.074-215-408/AŁ/12). Poinformowano nas, że:

– Minister Pracy i Polityki Społecznej podejmował działania, aby w katalogu świadczeń, których nie wlicza się do dochodu osoby ubiegającej się o wsparcie pieniężne z pomocy społecznej, znalazł się także zasiłek pielęgnacyjny – jednak próby te nie uzyskały akceptacji Ministra Finansów;

– od października 2012 r. będą obowiązywać wyższe kryteria uprawniające do świadczeń z pomocy społecznej – dla osoby samotnie gospodarującej 542 zł (wzrost o 65 zł w stosunku do obecnych) oraz dla osoby w rodzinie 456 zł (wzrost o 105 zł).

– z uwagi na powyższe, w chwili obecnej Minister Pracy i Polityki Społecznej nie planuje prac nad zmianą przepisów w zakresie sposobu weryfikacji kryteriów dochodowych oraz dołączenia zasiłku pielęgnacyjnego do katalogu świadczeń wyłączonych z dochodu osoby ubiegającej się o wsparcie z pomocy społecznej.

Przy okazji chcielibyśmy omówić dokładniej trzy świadczenia: zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne i dodatek pielęgnacyjny, które są często mylone.

Zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne to świadczenia opiekuńcze przyznawane na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. (Dz. U. 2006 nr 139, poz.992 z późn. zm.).

Dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest z urzędu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. 2009 nr 153, poz, 1227 z późn. zm.)

Zasiłek pielęgnacyjny, jest to świadczenie, które przysługuje:
1) niepełnosprawnemu dziecku;
2) osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje
się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się
orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia;
4) osobie, która ukończyła 75 lat.

Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków
wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z
niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje:
a) osobie umieszczonej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
b) osobie, jeżeli członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie na
pokrycie wydatków związanych z pielęgnacją tej osoby, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
c) osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.

Zasiłek pielęgnacyjny wypłaca wójt (burmistrz lub prezydent miasta), może on
upoważnić do wypłaty tego świadczenia swojego zastępcę albo kierownika ośrodka pomocy społecznej.

Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego jest uregulowana w uchwale Rady Ministrów o wsparciu osób pobierających zasiłek pielęgnacyjny. Ostatnia taka uchwała miała miejsce w 2008 roku. Podniesiono wówczas wysokość tego świadczenia do kwoty 153 złotych. Od tej pory wysokość zasiłku pozostaje bez zmian.

Jednocześnie informujemy, że zgodnie z art. 21 ust 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym o osób fizycznych, (Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.), świadczenia rodzinne otrzymane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, w tym zasiłek pielęgnacyjny są wolne od podatku dochodowego.

Zasiłku pielęgnacyjnego nie uwzględnia się również przy obliczaniu kwoty, jaką osoba niepełnosprawna może dorobić do renty.

Świadczenie pielęgnacyjne, to świadczenie, które przysługuje:

1) matce albo ojcu,

2) innym osobom, na których, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.), ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności,

3) opiekunowi faktycznemu dziecka

– jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli:

1) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na inną osobę w rodzinie lub poza rodziną;

2) osoba wymagająca opieki:

a) pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,

b) została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;

3) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko;

4) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o

którym mowa w art. 10 ww. ustawy , albo do świadczenia pielęgnacyjnego na tę lub inną osobę w rodzinie lub poza rodziną;

5) na osobę wymagającą opieki członek rodziny jest uprawniony za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Świadczenie pielęgnacyjne, podobnie jak zasiłek pielęgnacyjny, wypłaca wójt (burmistrz lub prezydent miasta), może on upoważnić do wypłaty tego świadczenia swojego zastępcę albo kierownika ośrodka pomocy społecznej.

Wysokość świadczenia to 520 zł miesięcznie. Świadczenie przysługujące za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 dodatku miesięcznego za każdy dzień. Kwotę dodatku przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Świadczenie pielęgnacyjne przyznaje się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane nas czas określony, wówczas prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia.

Informujemy również, że Rada Ministrów w dniu 25 czerwca 2012 r. przyjęła uchwałę w sprawie ustanowienia rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne oraz rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne (Dz. U. z dnia 28 czerwca 2012 r., poz. 732).

Stanowi ona, że niektóre osoby, tj. matka, ojciec lub opiekun faktyczny dziecka (opiekun faktyczny dziecka, to osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o jego przysposobienie), mające w lipcu, sierpniu, wrześniu, październiku, listopadzie lub grudniu 2012 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992, z późn. zm.) – niezależnie od wieku dziecka, otrzymają dodatkowe świadczenie w wysokości 100 zł miesięcznie. Inne, niż wyżej wymienione osoby, otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne, nie są objęte rządowym programem wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne.

Przyznanie świadczenia nie wymaga złożenia wniosku, decyzje będą wydawane z urzędu.

Jest to pomoc w kwocie 100 zł miesięcznie i zgodnie z ww. rozporządzeniem Rady Ministrów, przysługuje tylko osobom mającym ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego za miesiąc lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad lub grudzień 2012 r.

Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 lipca 2012 r.

Dodatek pielęgnacyjny, to świadczenie, które przysługuje:

– osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.

Dodatek pielęgnacyjny wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych razem z emeryturą lub rentą.

Kwota dodatku jest podwyższana przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym przeprowadzana jest waloryzacja. Od 1 marca 2012 dodatek ten wynosi 195 złotych.

Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej przebywającej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, chyba że przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznaje dodatek pielęgnacyjny z urzędu. Od tego czasu osoby uprawnione nie mogą pobierać zasiłku pielęgnacyjnego z pomocy społecznej. Zostanie on bowiem uznany za świadczenie nienależne, które należy zwrócić.

Centrum Rehabilitacji